Wat is mentale gezondheid?

16/12/20246 minuten

Hoe lekker zit jij momenteel in je vel? Je mentale gezondheid heeft een grote invloed op je algehele welzijn: van een goede stemming hebben tot je fysiek goed voelen. Toch krijgt, volgens een schatting van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), maar liefst 1 op de 4 mensen ooit in zijn of haar leven te maken met psychische problemen. Hoe belangrijk is mentaal gezond zijn nou echt en wat kun je zelf doen om dat te verbeteren? In dit artikel vertellen we alles wat je moet weten om je lekker in je vel te voelen!

Wat is mentale gezondheid?

Mentale gezondheid is de manier waarop je je verhoudt tot jezelf en tot anderen en hoe je omgaat met de uitdagingen in het dagelijks leven.¹ Hoe je omgaat met de stress van het leven, je eigen emoties en gedachten, heeft invloed op je mentale gezondheid. Ook de mate waarin je je verbonden voelt met anderen of het gevoel hebt dat jouw leven een doel heeft, speelt hierbij een rol. Al deze kenmerken dragen bij aan hoe je met anderen omgaat en hoe je naar jezelf kijkt.

Hoe belangrijk is mentale gezondheid?

Je mentale gezondheid speelt een belangrijke rol in het algehele welbevinden. Mentale gezondheid heeft invloed op je cognitieve functies, je fysieke gezondheid, de manier waarop je omgaat met anderen, het opbouwen van veerkracht en je gevoel van eigenwaarde.² Als je mentale gezondheid dus niet optimaal is, kun je allerlei klachten ervaren, zoals een sombere stemming, negatieve gedachten en prikkelbaarheid. Ook lichamelijk kun je klachten ervaren, zoals vermoeidheid, lusteloosheid en slecht slapen.³

Kenmerken van een goede psychische gezondheid

Als je goed in je vel zit, merk je dat aan hoe je omgaat met jezelf en de wereld om je heen. Een goede mentale gezondheid herken je aan de volgende eigenschappen:

Je voelt je energiek en gemotiveerd.
Je kunt op een gezonde manier omgaan met emoties.
Je hebt een sterk gevoel van eigenwaarde en accepteert jezelf zoals je bent.
Je kunt goed omgaan met tegenslagen.
Je hebt zin om dingen te ondernemen en nieuwe ervaringen op te doen.
Je voelt je lichamelijk gezond.
Je slaapt goed.

Mentale problemen: wat zijn de oorzaken en symptomen?

Er zijn veel soorten mentale problemen, die zich uiten in lichte tot ernstige symptomen. Een aantal oorzaken van mentale problemen kunnen zijn:

Gepest worden
Ziekte
Een heftige levensgebeurtenis, zoals een scheiding, faillissement, overlijden van een dierbare, etc.
Financiële onzekerheid of armoede
Gebruik van alcohol of drugs
Genetische aanleg⁴

Als je aan mentale problemen denkt, denk je misschien snel aan somberheid. Dat is zeker een symptoom, maar mentale problemen kunnen ook andere symptomen met zich meebrengen:

Stress
Piekeren
Prikkelbaarheid
Gevoel van falen of mislukken
Snel overprikkeld zijn of raken
Paniekaanvallen
Slaapproblemen

Veelvoorkomende psychische klachten en hoe ze te herkennen

Er zijn verschillende psychische klachten. Dit zijn een aantal veelvoorkomende:

Angststoornis. In veel gevallen kun je een angststoornis herkennen aan lichamelijke klachten, zoals trillen, buikpijn of hoofdpijn, maar je kunt ook last hebben van piekeren, angstige of vervelende gedachten of gedragsmatige veranderingen.
Burn-out. Een burn-out ontstaat door langdurig over je grens gaan en is te herkennen aan symptomen zoals extreme vermoeidheid, moeite met concentreren, geheugenproblemen, slecht slapen, piekeren en een constant opgejaagd gevoel. Het kan leiden tot zowel lichamelijke als mentale uitputting.
Stress. Stress is een natuurlijke reactie op druk, maar wanneer het chronisch wordt, kan het leiden tot klachten zoals gespannen spieren, slecht slapen, prikkelbaarheid en moeite met ontspannen. Het is belangrijk om stress tijdig te herkennen en aan te pakken om erger te voorkomen.
Depressie. Een depressie kenmerkt zich door een aanhoudende sombere stemming. Je kunt weinig energie of interesse hebben, continu moe zijn en moeite hebben met dagelijkse activiteiten. Vaak gaat dit gepaard met gevoelens van waardeloosheid of hopeloosheid.

Hoe kun je je mentale gezondheid verbeteren?

Gelukkig zijn er genoeg manieren om je mentale gezondheid te verbeteren of ondersteunen. De belangrijksten zijn:

Een goede nachtrust. Slaap vormt de basis om ons gezond en energiek te voelen. Tijdens onze slaap herstelt ons lichaam zich en verwerken onze hersenen informatie en emoties, wat resulteert in een betere stemming, geheugen en productiviteit. Lees hier alles over slaap.
Stress aanpakken. Deze sluipmoordenaar kan meer schade aanrichten dan je misschien denkt. Met de juiste tips en inzichten kun je stress aanpakken en misschien zelfs voorkomen
Gezonde voeding. Net als slaap vormt voeding een belangrijke bouwsteen van een gezond leven. En dat is niet alleen belangrijk voor ons lichaam, maar ook voor onze mentale gesteldheid. Onderzoek toont aan dat gezond eten zou kunnen helpen bij het voorkomen of verminderen van mentale klachten.⁵
Voldoende beweging. Beweging is niet alleen fysiek goed voor je, maar heeft ook een positieve invloed op je mentale gezondheid. Het kan je stemming verbeteren, stress verminderen en de afgifte van stoffen zoals serotonine en endorfine in de hersenen bevorderen, die bijdragen aan een betere gemoedstoestand.
Zorg voor genoeg ontspanning. Ook al heb je een druk leven, het is noodzakelijk om tijd vrij te maken voor ontspanning. Dit kan bijvoorbeeld door het lezen van een boek, yoga of meditatieoefeningen.

Mentale gezondheid bij jongeren

De laatste jaren zit er een stijgende lijn in mentale klachten onder jongeren. Deze klachten kunnen zich uiten in gevoelens van somberheid, angst, eenzaamheid of zelfs depressie. Volgens onderzoek van UNICEF heeft één op de zeven jongeren tussen de 10 en 19 jaar wereldwijd te maken met een vorm van mentale problematiek.⁶

Een van de oorzaken is de constante blootstelling aan sociale media. Dit kan het risico op een negatief zelfbeeld en sociale vergelijkingen vergroten. Jongeren voelen vaak de druk om te voldoen aan onrealistische standaarden die worden gepresenteerd via deze platforms. Andere oorzaken van mentale klachten onder jongeren zijn de continue prikkels en dus een constante dopaminerush, overmatig schermgebruik, externe maatschappelijke druk, zoals de verwachting van ouders en isolatie tijdens de covidperiode.

Preventieve maatregelen zoals betere educatie over mentale gezondheid en het versterken van veerkracht zijn essentieel om deze groeiende problematiek aan te pakken. Hoewel er in het verleden vaak weinig ruimte was voor open gesprekken over mentale gezondheid binnen gezinnen en scholen, lijkt hier de laatste jaren een positieve verandering in te komen. Toch blijft het voor sommige jongeren lastig om hulp te zoeken, bijvoorbeeld uit angst voor stigma of omdat ze niet goed weten waar ze terechtkunnen.

Wanneer professionele hulp zoeken voor psychische problemen?

Ervaar je psychische klachten, ondanks dat je goed voor jezelf zorgt? Dan is het raadzaam om naar je huisarts te gaan. Samen met je huisarts kun je dan kijken naar de ernst van je klachten en wat een geschikte behandelmethode is. Eventueel kan een huisarts je doorverwijzen naar een psycholoog. Ook is het altijd fijn om met iemand te praten over je gevoel als je ergens mee zit.

Tot slot: zorg goed voor je mentale gezondheid

De boodschap mag duidelijk zijn: je mentale gezondheid is enorm belangrijk. Het bepaalt niet alleen hoe je in het leven staat, maar heeft ook directe invloed op je lichamelijke gezondheid en algehele welzijn. Zorg daarom goed voor je mentale gezondheid door gezond te eten, voldoende te bewegen, stress actief aan te pakken en voldoende tijd voor ontspanning en sociale contacten in te plannen. Daarnaast is het belangrijk om open te praten met vrienden, familie of een professional als je merkt dat je je niet goed voelt.