In tijden waarin een goede concentratie een steeds grotere uitdaging is, zijn we met z’n allen op zoek naar manieren om onze cognitieve functies en mentale helderheid te ondersteunen. Daarom winnen nootropics ook aan populariteit. Deze 'slimme' supplementen beloven niet alleen ondersteuning in onder meer concentratie, geheugen en stemming*, maar ze worden ook onderzocht vanwege hun potentieel om de algehele hersengezondheid te bevorderen.* In dit artikel vertellen we je meer over nootropics en bespreken we enkele van de beste nootropics van natuurlijke oorsprong.
Nootropics, ook wel bekend als 'cognitieve versterkers' of 'smart drugs' genoemd, zijn stoffen die beweren de mentale prestaties te verbeteren. Nootropics zijn er in verschillende vormen: van synthetische middelen tot natuurlijke kruiden en supplementen.
Verwacht van nootropics geen spectaculaire resultaten of magische effecten, maar er zijn wel aanwijzingen dat ze bepaalde cognitieve aspecten kunnen verbeteren.* Met ‘cognitieve aspecten’ kun je bijvoorbeeld denken aan concentratie, geheugen en zelfs creativiteit.
De manier waarop nootropics werken, is afhankelijk van het type en de samenstelling ervan. Nootropics hebben geen rechtstreeks effect op het vrijmaken van neurotransmitters, maar kunnen wel de toevoer van voedingsstoffen en zuurstof naar de hersenen verbeteren. Verder hebben ze een effect op het hersenweefsel en stimuleren ze het metabolisme in neurohormonale membranen. Sommige nootropics beïnvloeden ook de eliminatie van vrije zuurstofradicalen, wat op zijn beurt een invloed kan hebben op de bloedstroom naar de hersenen.1
Belangrijk om weten is dat nootropics in de meeste gevallen geen onmiddellijk effect na een enkele dosis zullen hebben. Daarom is een langere gebruiksperiode vereist. De stoffen moeten namelijk door de bloed-hersenbarrière kunnen dringen om een invloed op de hersenstofwisseling te hebben.1
Veruit de bekendste en populairste nootropic ter wereld is cafeïne, maar er zijn ook minder bekende nootropics die in veel voedingsmiddelen zitten. Denk dan bijvoorbeeld aan L-theanine, creatine en nicotine.
Synthetische nootropics waar je misschien al eens van gehoord hebt, zijn onder andere modafinil, noopept, piracetam en phenotropil. Sommige van deze nootropics zijn enkel op voorschrift verkrijgbaar en worden specifiek voorgeschreven voor het verminderen van symptomen van bijvoorbeeld ADHD. Ze zijn dus niet voor iedereen en zijn ook niet vrij van (gevaarlijke) bijwerkingen. Neem ze dus nooit zonder doktersadvies.
Er zijn echter ook natuurlijke nootropics waarvan de eerste wetenschappelijke onderzoeken veelbelovend zijn. Met name de fytonutriënten, ook wel fytochemicaliën genoemd, zouden mogelijk een cognitief versterkend effect hebben.*1,2 Dit zijn de beste nootropics van natuurlijke oorsprong:
Goede concentratie en mentale prestaties beginnen altijd bij een gezonde levensstijl met een gezond voedingspatroon, voldoende slaap en genoeg beweging. Pas als je de basis op orde hebt, kan je misschien eens overwegen om te kijken naar natuurlijke nootropics. Doe dat wel altijd in overleg met jouw arts.
*Gezondheidsclaims in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie.
**Als je zwanger bent, borstvoeding geeft, medicijnen gebruikt, bij allergieën, lichamelijke klachten of wanneer je onder medisch toezicht staat, raadpleeg dan voor gebruik een arts of zorgverlener. Stop het gebruik en raadpleeg een arts als er overgevoeligheidsreacties optreden.
1. M. Malik et al., Nootropics as Cognitive Enhancers: Types, Dosage and Side Effects of Smart Drugs, geraadpleegd via https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9415189/
2. D.O. Kennedy et al., Herbal extracts and phytochemicals: plant secondary metabolites and the enhancement of human brain function, geraadpleegd via https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22211188/
3. S.K. Singh et al., Neuroprotective and Antioxidant Effect of Ginkgo biloba Extract Against AD and Other Neurological Disorders, geraadpleegd via https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6694352/
4. Yadav CS, Kumar V, Suke SG, et al. Propoxur-induced acetylcholine esterase inhibition and impairment of cognitive function: attenuation by Withania somnifera. Indian J Biochem Biophys. 2010 Apr;47(2):117-20.S.
5. Durg et al., Withania somnifera (Indian ginseng) in male infertility: An evidence-based systematic review and meta-analysis, geraadpleegd via https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30466985/
6. D.O. Kennedy, Ginseng: potential for the enhancement of cognitive performance and mood, geraadpleegd via https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12895687/
7. E.I. Stojcheva et al., The Effectiveness of Rhodiola rosea L. Preparations in Alleviating Various Aspects of Life-Stress Symptoms and Stress-Induced Conditions—Encouraging Clinical Evidence, geraadpleegd via https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9228580/
8. T. Koop et al., Effects of a Rhodiola rosea extract on mental resource allocation and attention: An event-related potential dual task study, geraadpleegd via https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/ptr.6778
9. V.R. Vollala et al., Enhancement of basolateral amygdaloid neuronal dendritic arborization following Bacopa monniera extract treatment in adult rats, geraadpleegd via https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21655763/
10. C. Stough et al., The chronic effects of an extract of Bacopa monniera (Brahmi) on cognitive function in healthy human subjects, geraadpleegd via https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11498727/
11. T. peth-Nui et al., Effects of 12-Week Bacopa monnieri Consumption on Attention, Cognitive Processing, Working Memory, and Functions of Both Cholinergic and Monoaminergic Systems in Healthy Elderly Volunteers, geraadpleegd via https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23320031/