Ben je weer vergeten waar je je sleutels hebt gelaten? Of loop je weleens naar de keuken om daarna helemaal niet meer te weten wat je daar zou gaan doen? Vergeetachtigheid is een fenomeen waar we allemaal weleens mee te maken krijgen. In dit artikel vertellen we je alles over de symptomen en mogelijke oorzaken van vergeetachtigheid. We delen ook tips tegen vergeetachtigheid.
Vergeetachtigheid symptomen
Vergeetachtigheid uit zich in een breed aantal symptomen die een invloed hebben op ons dagelijks leven, zoals1:
- Kleine, dagelijkse dingen vergeten. Voorbeelden: vergeten waar je je sleutels, bril of telefoon hebt laten liggen.
- Moeite hebben met het onthouden van namen en afspraken. Voorbeelden: namen van mensen of plekken niet meer kunnen herinneren of belangrijke data, zoals verjaardagen, vergeten.
- Problemen met focus en aandacht. Voorbeelden: moeite om je aandacht bij één taak te houden of snel afgeleid zijn.
- Dingen herhalen. Voorbeelden: dezelfde vragen stellen of dingen opnieuw bespreken omdat je niet meer weet dat het al besproken was.
- Moeite met het onthouden van recente gebeurtenissen. Voorbeelden: een gesprek dat je hebt gevoerd niet meer kunnen herinneren.
- Niet op woorden kunnen komen. Voorbeelden: specifieke termen die je normaal zou weten, niet meer kunnen oproepen.
In ernstigere gevallen kan er ook desoriëntatie optreden, waarbij je niet meer weet waar je bent of hoe je ergens bent gekomen. Dit kan een signaal zijn van een medisch probleem of dementie.
Vergeetachtigheid of geheugenverlies?
Vergeetachtigheid en geheugenverlies lijken misschien op het eerste gezicht op elkaar, toch zijn het verschillende dingen2:
- Vergeetachtigheid is een veelvoorkomend en meestal tijdelijk probleem waarbij iemand moeite heeft om bepaalde informatie te onthouden of terug te halen.
- Geheugenverlies is een ernstigere toestand waarbij iemand zich langdurig of permanent bepaalde informatie niet meer kan herinneren. Dit wordt vaak veroorzaakt door neurologische aandoeningen, hersentrauma, infecties of dementie en kan belangrijke herinneringen of informatie compleet wissen.
In tegenstelling tot vergeetachtigheid verstoort geheugenverlies vaker en ernstiger het dagelijks functioneren en vereist het een medische evaluatie en behandeling.
Wat zijn oorzaken van vergeetachtigheid?
Vergeetachtigheid kan door verschillende oorzaken worden getriggerd, variërend van tijdelijke factoren tot structurele oorzaken. Dit zijn de belangrijkste oorzaken3,4,5,6:
- Chronische stress. Door langdurige stress kunnen het geheugen en concentratie verslechteren.
- Mentale overbelasting. Mentale overbelasting is iets wat in onze huidige maatschappij, met alle prikkels die op ons afkomen, vaker voorkomt. Overbelasting door te veel informatie of taken kan ervoor zorgen dat het moeilijk is om nieuwe informatie te onthouden.
- Slaaptekort en vermoeidheid. Een gebrek aan slaap verstoort de processen in het brein die verantwoordelijk zijn voor het opslaan en ophalen van herinneringen. Vermoeidheid kan dan weer leiden tot problemen met focus, wat de vergeetachtigheid kan versterken.
- Leeftijd. Naarmate we ouder worden, zien we een afname in cognitieve functies, zoals het geheugen dat minder scherp wordt, wat voor vergeetachtigheid kan zorgen.
- Gebrek aan focus. Als je niet goed oplet of aan het multitasken bent, wordt informatie minder goed verwerkt en opgeslagen in het geheugen.
- Voeding. Een ongezond dieet met veel suiker of bewerkte voedingsmiddelen kan bij sommige mensen voor vergeetachtigheid zorgen. Bij de mate waarin voeding je functioneren beïnvloedt, spelen ook genetische factoren een rol.
- Gebruik medicatie. Sommige medicijnen, zoals slaappillen, kunnen het geheugen negatief beïnvloeden.
- Gebruik van alcohol of drugs. Het gebruik van alcohol of drugs kan tot geheugenverlies en/of -problemen leiden.
- Psychologische oorzaken. Psychische problemen zoals depressie of angststoornissen kunnen het geheugen beïnvloeden.
- Hormonale veranderingen. Hormonale schommelingen, bijvoorbeeld door zwangerschap of menopauze, kunnen tijdelijk het geheugen beïnvloeden, bijvoorbeeld door een effect op de concentratie en focus.
- Aandoeningen. Bepaalde aandoeningen, zoals problemen met de schildklier of infecties, kunnen vergeetachtigheid veroorzaken.
Tips tegen vergeetachtigheid
Wie vergeetachtigheid wil aanpakken, doet er goed aan om eerst naar de levensstijl te kijken. Dit zijn een aantal tips om vergeetachtigheid aan te pakken:
- Eet gezond. Kies voor een gevarieerd en gezond voedingspatroon om zo alle voedingsstoffen binnen te krijgen. Vermijd zoveel mogelijk bewerkte voeding en geraffineerde suikers.7
- Beweeg regelmatig. Lichaamsbeweging verbetert de bloedtoevoer naar de hersenen en ondersteunt geheugen en concentratie.8
- Zorg voor voldoende slaap en rust. Geef je brein de tijd om tot rust te komen door ervoor te zorgen dat er minder prikkels binnenkomen. Ook voldoende slaap van goede kwaliteit is belangrijk, onder andere omdat je hersenen tijdens de diepe slaapfase informatie verwerken.9
- Manage je stress. Stress kan een negatieve impact hebben op je geheugen. Ademhalingsoefeningen of meditatie kunnen je helpen om je stress te beheersen.10
- Creëer routines. Je sleutels op een vaste plek leggen, taken altijd meteen op een to-do-lijstje zetten en dingen op vaste tijdstippen doen, zijn voorbeelden van routines die voor gemoedsrust zorgen en vergeetachtigheid kunnen tegengaan.11
- Blijf mentaal actief. Je brein uitdagen door het lezen van boeken, het oplossen van puzzels of het spelen van breinspelletjes, helpt je hersenen scherp te houden.12
- Gebruik geheugensteuntjes. Het klinkt simpel, maar is wel effectief: geheugensteuntjes, zoals namen associëren met visuele beelden, kunnen vergeetachtigheid verminderen.13
- Vermijd multitasking. Door afleiding te minimaliseren en je op één taak te focussen, kun je vergeetachtigheid voorkomen.14
Tot slot: wanneer ga je naar een arts?
Vergeetachtigheid is vaak onschuldig. Het is een goede indicator om eens kritisch naar je levensstijl te kijken. Als vergeetachtigheid je dagelijks functioneren sterk belemmert, erger wordt, of gepaard gaat met andere symptomen zoals desoriëntatie, stemmingswisselingen of gedragsveranderingen, is het belangrijk om een arts te raadplegen.
Meer weten? Bekijk onze overzichtspagina over hersengezondheid.
- National Institute on Aging, Age-Related Forgetfulness or Signs of Dementia?, geraadpleegd via https://www.nia.nih.gov/health/memory-loss-and-forgetfulness/age-related-forgetfulness-or-signs-dementia
- B.J. Boss, Memory impairments: forgetfulness versus amnesia, geraadpleegd via https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2968413/
- E.P. Moll van Charante et al., [Forgetfulness], geraadpleegd via https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35499584/
- L. Chouliaras et al., Establishing the cause of memory loss in older people, geraadpleegd via https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25726616/
- M. Cascella et al., Short-Term Memory Impairment, geraadpleegd via https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK545136/
- R.W. Ponds et al., Prevalence and covariates of subjective forgetfulness in a normal population in The Netherlands, geraadpleegd via https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9438876/
- L. Tingö et al., The Effect of Whole-Diet Interventions on Memory and Cognitive Function in Healthy Older Adults - A Systematic Review, geraadpleegd via https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39154864/
- P.D. Loprinzi et al., Acute and Chronic Exercise Effects on Human Memory: What We Know and Where to Go from Here, geraadpleegd via https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8584999/
- J.E. Ashton et al., Sleep deprivation induces fragmented memory loss, geraadpleegd via https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32179655/
- G.M. Peavy et al., Effects of Chronic Stress on Memory Decline in Cognitively Normal and Mildly Impaired Older Adults, geraadpleegd via https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2864084/
- L. Imhof et al., Becoming forgetful: how elderly people deal with forgetfulness in everyday life, geraadpleegd via https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17062554/
- G. Wang et al., Game-based brain training for improving cognitive function in community-dwelling older adults: A systematic review and meta-regression, geraadpleegd via https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32980574/
- I.C. Wagner et al., Durable memories and efficient neural coding through mnemonic training using the method of loci, geraadpleegd via https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33658191/
- K.P. Madore et al., Memory failure predicted by attention lapsing and media multitasking, geraadpleegd via https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33116309/
