Bloedsuikerspiegel te hoog of te laag? Zo zorg je voor een stabiele bloedsuikerspiegel

Onze bloedsuikerspiegel of bloedglucose is een belangrijke maatstaf voor de gezondheid van ons lichaam. Een goed gereguleerde bloedsuikerspiegel is essentieel om optimaal te functioneren en het welzijn te behouden. Maar wat gebeurt er wanneer de bloedsuikerspiegel uit balans raakt? Hoe worden te lage of te hoge bloedsuikerwaarden veroorzaakt en wat kun je ertegen doen? In dit artikel lees je alles over de bloedsuikerspiegel.
 

Wat is de bloedsuikerspiegel?

De bloedsuikerspiegel verwijst naar de hoeveelheid glucose in je bloed op het moment van de meting. Die glucose komt voort uit de koolhydraten die je eet, zoals brood, suiker en aardappelen. Je lichaam zet deze koolhydraten om in glucose, wat de belangrijkste energiebron voor je lichaam is. Voldoende glucose in het bloed is dus van levensbelang. 

Bij gezonde mensen is het bloedsuikergehalte meestal in evenwicht. Bij het eten van koolhydraten maakt het lichaam insuline aan. Dit hormoon zorgt ervoor dat de glucose in je cellen kan worden opgenomen en je bloedsuikerspiegel dus weer stabiliseert. Bij mensen met diabetes is dat evenwicht er niet van nature. Bij diabetes type 1 maakt de alvleesklier namelijk geen insuline aan. Het immuunsysteem valt als het ware de cellen aan die insuline produceren. Bij diabetes type 2 kan het lichaam nog wel insuline produceren, maar de cellen reageren er niet goed op. Hierdoor kan glucose zich ophopen in het bloed, wat resulteert in een verhoogde bloedsuikerspiegel. Diabetespatiënten moeten daarom handmatig insuline toedienen om de bloedsuikerspiegel onder controle te houden.¹

Wat heeft invloed op je bloedsuikerspiegel?

De bloedsuikerspiegel is een ingewikkeld iets. Er zijn talloze aspecten die invloed hebben op de waarden van je bloedsuikerspiegel. Dit zijn de belangrijkste: 

1. Voeding. Voedsel dat koolhydraten bevat, zoals suikers en zetmeel, wordt tijdens de spijsvertering afgebroken tot glucose. Het eten van koolhydraatrijke voeding kan de bloedsuikerspiegel verhogen. De snelheid waarmee de bloedglucosespiegel stijgt als iemand een product met koolhydraten eet, wordt aangeduid als de glycemische index (GI). Voedingsmiddelen die snel verteren en de vrijgekomen glucose snel in de bloedbaan afgeven, hebben een hoge glycemische index. Producten die een langzame vertering hebben, geven geleidelijk glucose aan het bloed af en hebben dus een lage(re) glycemische index.
2. Hormonen. Verschillende hormonen, zoals glucagon, groeihormoon, cortisol en adrenaline, kunnen de bloedsuikerspiegel beïnvloeden. Sommige hormonen, zoals cortisol, verhogen de bloedsuikerspiegel, terwijl andere het verlagen. Wanneer het lichaam onder stress staat, wordt er cortisol aangemaakt. Dit hormoon stimuleert de afgifte van glucose uit de lever en vermindert de insulinegevoeligheid van cellen, waardoor de bloedsuikerspiegel gaat stijgen.²
3. Beweging. Fysieke activiteit kan de bloedsuikerspiegel verlagen omdat het de opname van glucose door spiercellen stimuleert. Regelmatige lichaamsbeweging kan de gevoeligheid voor insuline verbeteren en helpen bij het handhaven van een gezonde bloedsuikerspiegel.³
4. Insuline(gevoeligheid). Insuline is een hormoon dat wordt geproduceerd door de alvleesklier. Het speelt een cruciale rol bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel. Insuline zorgt ervoor dat glucose uit het bloed wordt opgenomen door cellen in het lichaam, waar het wordt gebruikt als energie of opgeslagen voor later gebruik in de vorm van glycogeen. Een tekort aan insuline of een verminderde gevoeligheid van cellen voor insuline kan leiden tot een verhoogde bloedsuikerspiegel, zoals bij diabetes.⁴
5. Alcoholgebruik. Wanneer je alcohol drinkt, geeft de lever voorrang aan het afbreken van alcohol. De aanmaak van glucose in de lever en de werking van insuline worden als het ware tijdelijk even ‘on hold’ gezet. Door de suikers in alcohol zal je bloedsuiker eerst stijgen. Nadat de lever de alcohol heeft afgebroken en de insuline weer normaal gaat werken, zal de bloedsuikerspiegel dalen.⁵
6. Medicatie. Bepaalde soorten medicatie kunnen invloed hebben op de bloedsuikerspiegel. Sommige medicijnen kunnen de bloedsuikerspiegel verhogen, terwijl andere medicijnen juist een verlaging kunnen veroorzaken.⁶

Wat zijn normale bloedsuikerwaarden?

Bij gezonde mensen varieert de bloedglucosespiegel tussen de 4 en 8 millimol per liter (mmol/l). De nuchtere streefwaarde ligt rond de 5,5 mmol/L. Voor diabetespatiënten kunnen de streefwaarden variëren, afhankelijk van het type diabetes, leeftijd, andere gezondheidsfactoren en behandelingsdoelen. Deze waarden worden vaak bepaald in overleg met een zorgverlener en kunnen iets verschillen van de streefwaarden voor gezonde mensen zonder diabetes.

In onderstaande tabel vind je de streefwaarden per doelgroep waarbij onderscheid is gemaakt voor en na de maaltijd. De lege waarden kunnen aangeven dat er geen specifieke streefwaarden zijn vastgesteld voor bepaalde doelgroepen in bepaalde situaties. Dit kan te wijten zijn aan verschillen in metabolische processen of behandelingsaanbevelingen tussen verschillende leeftijdsgroepen.

Bloedsuiker te laag

Een te lage bloedsuiker, ook wel een hypoglykemie of hypo, komt vooral voor bij mensen met diabetes, maar ook mensen zonder diabetes kunnen een te lage bloedsuiker ervaren. Dit heet reactieve of postprandiale hypoglykemie. We spreken van een hypoglykemie wanneer de bloedglucosewaarde lager is dan 3,5 millimol per liter.

Symptomen lage bloedsuikerspiegel

Merk je dat je heel erg gaat trillen, zweten, niet goed uit je woorden komt of een hongergevoel ervaart? Dan is de kans groot dat je bloedsuikerspiegel te laag is. Andere symptomen voor een te lage bloedsuiker zijn hoofdpijn, futloosheid, een sterke behoefte aan zoete dingen en stemmingswisselingen.

Oorzaken lage bloedsuikerspiegel

• Een lage bloedsuikerspiegel kan de volgende oorzaken hebben:
• Langdurige inspanning of (intensieve) inspanning kort na een maaltijd met snelle koolhydraten
• Onvoldoende koolhydraten gegeten of een maaltijd overgeslagen.
• Te veel insuline toegediend of te veel tabletten ingenomen (bij diabetici).
• Te veel tijd tussen insulinetoediening en maaltijd (bij diabetici).
• Warm weer of een ander klimaat.
• Overmatig alcoholgebruik.

Oplossing lage bloedsuikerspiegel

Een te lage bloedsuikerspiegel betekent dus eigenlijk dat er te veel insuline en/of te weinig glucose in het bloed zit. In deze situatie heeft het lichaam dus meer suiker nodig. De oplossing om snel van je hypo af te komen, is om even geen actieve inspanning te doen en snelle suikers te nemen. Denk hierbij aan druivensuiker, een banaan of een zoete drank.

Te hoge bloedsuiker

Een te hoge bloedsuiker noemen we hyperglycemie. Hier is sprake van als de bloedsuiker hoger dan 10 mmol/l is. Langdurige glucosepieken kunnen ernstige gevolgen voor de gezondheid hebben en het risico op chronische aandoeningen verhogen.⁸ Insulineresistentie is een belangrijk probleem, waarbij het lichaam minder goed reageert op insuline, wat resulteert in een verhoogde bloedsuikerspiegel. Dit kan leiden tot het metabool syndroom, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten.⁹

Symptomen hoge bloedsuikerspiegel

Een te hoge bloedsuikerspiegel herken je aan symptomen als dorst, zwak of futloos, veel moeten plassen, vermoeidheid, uitdroging of een troebel zicht.¹⁰

Oorzaken hoge bloedsuikerspiegel

De oorzaken van een te hoge bloedsuikerspiegel kunnen verschillend zijn. Dit zijn er een aantal: 

• Een tijdelijke stressreactie.
• Pancreasproblemen of insulineresistentie.
• Te weinig insuline in het bloed (bij diabetici). 
• Ziekte of koorts.
• Hormonale aandoeningen, zoals het syndroom van Cushing of acromegalie.
• Prediabetes. Dit is een aandoening waarbij de bloedsuikerspiegel hoger is dan normaal, maar nog niet hoog genoeg is om de diagnose diabetes te krijgen. Prediabetes kan het risico op het ontwikkelen van diabetes type 2 verhogen.
• Suikerrijke voedingsgewoonte. Het consumeren van grote hoeveelheden suikerhoudende voedingsmiddelen en dranken kan leiden tot een tijdelijke verhoging van de bloedsuikerspiegel, zelfs bij mensen zonder diabetes. Dit wordt vaak gevolgd door een reactieve hypoglykemie, waarbij de bloedsuikerspiegel snel daalt.

Oplossing hoge bloedsuikerspiegel

Bij een te hoge bloedsuiker is er dus een teveel aan glucose in het bloed. Dit kan verholpen worden door te bewegen of water te drinken. Vermijd de inname van snelle suikers en probeer ook het aantal eetmomenten te verminderen. Eet genoeg gezonde vetten, want die kunnen glucosepieken helpen voorkomen.

Hoe zorg je voor een stabiele bloedsuikerspiegel?
Om je bloedsuikerspiegel stabiel te houden zijn er een aantal dingen in een gezonde levensstijl erg belangrijk:

1. Zorg voor voldoende beweging. Zo kan je insulineresistentie helpen voorkomen.³
2. Vermijd een teveel aan suikers. Probeer geraffineerde suikers zoveel mogelijk te vermijden. Overdrijf ook niet met suikers uit groente en fruit. Bananen zijn bijvoorbeeld superlekker en gezond, maar bevatten van nature wel veel suikers. 
3. Matig alcohol. We weten allemaal dat alcohol niet heel goed voor ons is. Ook voor onze bloedsuikerspiegel zijn de effecten van alcohol niet te onderschatten. Normaal gesproken speelt de lever een belangrijke rol bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel door glucose op te slaan en vrij te geven wanneer dat nodig is. Wanneer je alcohol drinkt, geeft de lever voorrang aan het afbreken van alcohol, waardoor de bloedsuikerspiegel kan worden verstoord.⁵
4. Verminder stress. Stress kan ervoor zorgen dat de bloedsuikerspiegel stijgt.² Probeer stress daarom zo veel mogelijk in te perken door bijvoorbeeld meditatie of yoga in je dagelijkse routine toe te voegen.
5. Plan vaste eetmomenten. Probeer je te houden aan drie vaste eetmomenten. Zo voorkom je dat je maaltijden gaat overslaan of dat je juist gedurende de dag meer eet, waardoor je bloedsuikerspiegel uit balans kan raken.
6. Eet genoeg gezonde vetten. Gezonde vetten zijn echt superhelden als het gaat om het temmen van glucosepieken. Ze vertragen de vertering en opname van koolhydraten, waardoor de suiker geleidelijk vrijkomt in ons bloed. Dit zorgt ervoor dat de bloedsuikerspiegel stabieler blijft. Daarnaast bevorderen gezonde vetten de verzadiging en stillen ze onze trek. Het verteren van gezonde vetten duurt langer, waardoor we dat volle gevoel ook langer vasthouden.¹¹
7. Kies de juiste snacks. We verlangen soms allemaal naar een lekkere snack tussendoor, maar probeer er een te kiezen die je glucoseniveau in het gareel houdt, zoals de Funky Fat Chocs. Deze suikervrije chocolaatjes zijn gemaakt met biologisch gecertificeerde ingrediënten van topkwaliteit en bevatten gezonde vetten, zoals die uit kokosnoot, hazelnoten en andere plantaardige bronnen. Deze vetten leveren duurzame energie en dragen bij aan de langzame afgifte van glucose in de bloedbaan, waardoor snelle suikerpieken worden voorkomen.
8. Zorg voor voldoende slaap. Slaaptekort en slechte slaapkwaliteit worden in verband gebracht met verstoring van de bloedsuikerspiegel en vermindering van de insulinegevoeligheid.¹²
9. Voorkom overgewicht. Overgewicht is een belangrijke risicofactor voor de ontwikkeling van insulineresistentie en het ontstaan van diabetes (type 2).¹³

Daarnaast zijn er ook nog een aantal natuurlijke ingrediënten die invloed hebben op een stabiel bloedsuikerniveau. Let wel: mensen die diabetes type 1 hebben, zullen de positieve effecten van deze ingrediënten niet (of nauwelijks) ervaren.

Aloë vera drink: helpt een normaal bloedsuikerniveau te behouden. Daarnaast heeft aloë vera een stimulerend effect op de afgifte van insuline.¹⁴

Kaneel: helpt bij het handhaven van een gezond bloedsuikerniveau.¹⁵

Cichorei: verlaagt het bloedsuikerniveau.¹⁶

Knoflook: heeft een positief effect op de suikerstofwisseling van het lichaam.¹⁷ Zo kun je knoflook toevoegen aan gerechten.

*Gezondheidsclaims in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie.

Tot slot

Een stabiele bloedsuikerspiegel is veruit het meest gezond voor ons lichaam. Te veel schommelingen kunnen vervelende klachten veroorzaken, zowel op de korte als lange termijn. Hoge bloedsuikerwaardes op korte termijn kun je herkennen aan symptomen als dorst, een futloos gevoel, een troebel zicht of vaak moeten plassen. Lage bloedsuikerwaardes herken je vooral aan een hongergevoel, beven of zweten. Als je bloedsuikerwaardes langere tijd schommelen, kan dit gevolgen hebben voor je organen. Merk je dat jij last hebt van waarden die uit balans zijn? Neem dan contact op met je huisarts.