Koude voeten en/of koude handen: wat kan je ertegen doen?

Je geeft een handdruk aan iemand en krijgt meteen de opmerking: ‘wat heb jij koude handen!’ Of wanneer je in bed kruipt, kan je maar niet in slaap vallen omdat het tientallen minuten duurt om je voeten op te warmen. Herkenbaar? Altijd koude handen en voeten hebben, kan heel vervelend zijn. Het goede nieuws: je kan er iets tegen doen! In dit artikel geven we je tips tegen koude voeten en handen. 

Wat is de oorzaak van koude handen en voeten?

De hoofdoorzaak van koude voeten en handen is in de meeste gevallen de blootstelling aan koude temperaturen. Ons lichaam heeft verschillende mechanismen om ons warm te houden wanneer we aan koude temperaturen worden blootgesteld. Zo zullen bloedvaten in armen & benen samentrekken en zal er meer bloed richting de organen vloeien, om zo de kerntemperatuur in jouw lichaam zo goed mogelijk vast te houden. 

Doordat er meer bloed richting de organen vloeit en dus minder naar handen & voeten, kunnen die kouder aanvoelen. Dat is een volledig normale reactie van jouw lichaam en niets om je zorgen over te maken. Bovendien kan je met de juiste kledij het ongemak vaak relatief makkelijk voorkomen of verhelpen.

Wat zijn de mogelijke oorzaken van chronische koude handen en voeten? 

Heb je ook vaak koude handen en voeten zonder dat ze aan koude temperaturen worden blootgesteld? Dan spreken we van chronisch koude handen en voeten. De oorzaken zijn uiteenlopend en persoonsgebonden, dus is het niet altijd makkelijk om eenvoudig vast te stellen waarom jij altijd koude handen en voeten hebt. Dit zijn echter de meest voorkomende oorzaken van altijd koude voeten en handen:    

1. Een ijzertekort. Door een ijzertekort kan je lichaam mogelijk onvoldoende zuurstof transporteren richting handen en voeten, wat tot koude handen en voeten kan leiden. Heb je ook een bleke huid, ben je vaak moe, snel buiten adem en heb je last van haaruitval en/of broze nagels? Dan kan je mogelijk een ijzertekort hebben. Een ijzertest kan een goede indicatie geven van de hoeveelheid ijzer in jouw bloed, maar neem bij een vermoeden van ijzertekort altijd contact op met een arts. 
2. Een medische aandoening. Vaak ligt een onderliggende aandoening aan de oorzaak van chronisch koude handen en voeten. Voorbeelden zijn arteriële aandoeningen, diabetes, hypothyreoïdie (een zogenaamde ‘traagwerkende schildklier’), het syndroom van Raynaud, maar ook chronische spijsverteringsproblemen¹, een chronisch hoge of lage bloeddruk en pijnlijke menstruatie.²
3. Een vitamine B12-tekort. Vitamine B12 draagt bij tot een normale vorming van rode bloedcellen. Symptomen die bij een mogelijk vitamine B12-tekort kunnen horen zijn onder meer vermoeidheid, concentratieproblemen en een bleke huid. Een vitamine B12-bloedtest kan een indicatie geven van jouw vitamine B12-gehalte, maar neem bij een vermoeden van een vitamine B12-tekort altijd contact op met een arts. 
4. Roken. Roken zorgt voor schade aan bloedvaten, waardoor ze vernauwd raken, wat kan bijdragen tot koude voeten en handen. 

Verder is het belangrijk om te weten dat met name baby's en ouderen een verhoogd risico op (chronisch) koude handen en voeten hebben. Bij baby’s komt dat omdat ze een groot huidoppervlak hebben in verhouding tot hun gewicht. Bovendien hebben ze relatief weinig vet onder de huid en is hun natuurlijke regeling voor de lichaamstemperatuur nog niet volledig ontwikkeld. Bij ouderen neemt het vermogen voor het natuurlijk regelen van de lichaamstemperatuur weer af. Bovendien vertraagt bij het ouder worden het metabolisme, wat ook een rol kan spelen.    

Wat te doen tegen koude handen en voeten?

Om koude handen en voeten efficiënt aan te kunnen pakken, is het belangrijk om eerst de oorzaak te identificeren. Van zodra je samen met jouw arts de oorzaak hebt ontdekt, kan je gericht jouw koude handen en voeten verhelpen. Bij een ijzer- of vitamine B12-tekort is het logisch dat je dat tekort aanvult. Voor rokers kan stoppen met roken vaak een oplossing betekenen.

Verder hebben we ook een reeks aan algemene tips voor het voorkomen en/of verlichten van koude voeten en handen: 

1. Kleed je goed. Houd op koude dagen niet alleen je handen en voeten warm met handschoenen en goede sokken, maar zorg ook dat de rest van je lichaam de warmte goed kan vasthouden door je te kleden op het weer. Leg laagjes om je kerntemperatuur vast te houden en vermijd strakke kleding, want dat kan je bloedcirculatie belemmeren. 
2. Beweeg regelmatig. Beweging zorgt er niet alleen voor dat je lichaam warm krijgt, het kan ook de bloedcirculatie in het lichaam verbeteren. Neem doorheen de dag de tijd om minstens elk halfuur even te stretchen of rond te wandelen. 
3. Gebruik een kersenpitkussen of warmwaterkruik. Door iets warms vast te houden of op je koude handen of voeten te leggen, kan je ze warm houden. Een warme kop thee is een goede optie voor de handen, maar kersenpitkussen en/of warmwaterkruik zijn (ook voor de koude voeten) goede keuzes.
4. Overweeg supplementen voor de bloedcirculatie. Tal van planten en kruiden zoals ginkgo biloba, brandnetel en amla ondersteunen een normale bloedcirculatie.* Ook bepaalde kruidentheeën, zoals brandnetelthee en sennabladthee, kunnen een normale bloedcirculatie ondersteunen.*
5. Eet gezond. Een gezonde en gevarieerde voeding zorgt ervoor dat jouw lichaam alle vitamines en mineralen binnenkrijgt die het nodig heeft. Zo is vitamine C belangrijk voor bloedvaten en gunstig voor soepele aderen, helpt ijzer bij de normale vorming van rode bloedcellen en hemoglobine en is vitamine B12 van belang voor de vorming van rode bloedcellen. Tip: walnoten dragen bij tot de verbetering van de elasticiteit van de bloedvaten. Het gunstige effect wordt verkregen bij consumptie van 30 gram walnoten per dag. 
6. Eet voldoende. Om je lichaam van voldoende ‘brandstof’ te voorzien om alle lichaamsfuncties (waaronder het onderhouden van de kerntemperatuur) te onderhouden, is het belangrijk dat je voldoende eet. Bereken hier hoeveel calorieën per dag je nodig hebt. 

*Gezondheidsclaims ter afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie.

Tot slot: ga tijdig naar de dokter

Zoals je ziet, is het niet altijd makkelijk om een duidelijke oorzaak aan jouw koude handen en koude voeten te koppelen. Vaak kan je met kleine veranderingen in levensstijl of kledingkeuze al snel resultaat zien, maar aarzel bij chronisch koude handen en voeten ook niet om contact op te nemen met je dokter. Zeker als je ook andere symptomen hebt, kunnen bepaalde tekorten of een onderliggende aandoening aan de basis liggen. 

Dit advies is puur ter informatie en is niet bedoeld ter vervanging van medisch advies of medicijnen. Neem contact op met je huisarts of specialist voor je de adviezen op deze website toepast.