Levertraan: wat is het en waar komt het vandaan?
Ooit stond levertraan bekend als dat onaangename goedje dat je ouders of grootouders met tegenzin naar binnen werkten. Een dagelijkse lepel vol met die beruchte visolie was niet bepaald een traktatie, maar volgens hen wel belangrijk voor een goede gezondheid. Maar wat maakt levertraan zo bijzonder dat het na al die jaren nog steeds populair is? Is het een ouderwets middel dat zijn tijd gehad heeft of juist een olie boordevol voordelen?
In dit artikel leren we je alles over levertraan: wat is het precies, waarom wordt het gebruikt en wat kun je ervan verwachten?
Wat is levertraan?
Levertraan komt, zoals de naam al doet vermoeden, rechtstreeks uit de levers van kabeljauw, meestal Atlantische kabeljauw.1 Deze olie staat bekend om de uitgesproken vissmaak en is al generaties lang een vertrouwde keuze. Historisch gewaardeerd om zijn eigenschappen, heeft het de tand des tijds doorstaan.2
Maakt de gedachte aan visolie je huiverig? Geen zorgen, levertraan wordt vaak geleverd in makkelijk in te nemen capsules. Zo krijg je de voordelen zonder de visachtige nasmaak.3
Vitamines en mineralen in levertraan
Levertraan zit boordevol essentiële voedingsstoffen die je lichaam nodig heeft om te functioneren.3 Dit is wat je ongeveer vindt in een theelepel levertraan:3-10
- Vitamine A: een theelepel levertraan bevat 1350 µg vitamine A. Dit is ongeveer 169% van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor mannen en vrouwen (800 µg).7
- Vitamine D: met 11,2 µg vitamine D per theelepel levert levertraan 112% van de dagelijks aanbevolen hoeveelheid (10 µg) van deze 'zonneschijnvitamine'. Voor ouderen boven de 70 jaar is dit 56% (20 µg).7
- Omega 3-vetzuren: levertraan is rijk aan omega 3. Elke portie bevat 310 mg eicosapentaeenzuur (EPA) en 495 mg docosahexaeenzuur (DHA), 2 van de verschillende soorten omega 3. Samen leveren ze 805 mg omega 3-vetzuren. Samen leveren ze 805 mg omega 3, wat ongeveer 179% is van de dagelijkse inname van EPA en DHA die wordt aanbevolen door de Gezondheidsraad (450 mg).7
Hoewel levertraan rijk is aan vitamine A is het belangrijk om je inname in de gaten te houden.
De Gezondheidsraad adviseert om een hoge inname van vitamine A te vermijden tijdens de zwangerschap en als je van plan bent zwanger te worden. Dit vanwege mogelijke risico's voor de ongeboren baby.6
Als je andere bronnen van vitamine A consumeert of regelmatig leverproducten eet, let dan op je totale vitamine A-inname om te voorkomen dat je veilige niveaus overschrijdt.
Mogelijke voordelen van levertraan
Levertraan heeft een indrukwekkend profiel van voedingsstoffen, maar hoe vertaalt zich dat in voordelen voor de gezondheid? Hoewel verschillende onderzoeken zich richten op de voordelen van de voedingsstoffen, omega 3-vetzuren, vitamine A en vitamine D, is er minder direct onderzoek naar levertraan zelf. Veel van deze onderzoeken richten zich op algemene visoliesupplementen.
Vitamine A en D helpen het immuunsysteem
Vitamine A en vitamine D in levertraan kunnen het immuunsysteem ondersteunen.10
De slijmvliezen zijn een belangrijk onderdeel van onze eerste verdedigingslinie van ons lichaam. Vitamine A is goed voor de slijmvliezen in de longen en darmen en helpt bij de normale werking van de slijmvliezen. Vitamine A draagt op deze manier bij aan het normale functioneren van het immuunsysteem.6,10 En vitamine D zorgt mede voor een goede weerstand.10-12
Vitamine A voor de huid
Vitamine A in levertraan helpt bij het gezond houden van de huid.20 Het zorgt namelijk voor het behoud van de normale structuur en functie en ondersteunt het herstellend vermogen van de huid.
Vitamine D ondersteunt de botten
Vitamine D ondersteunt onze botten en levertraan biedt een flinke dosis.3,7 Vitamine D draagt ertoe bij dat calcium goed uit de voeding wordt opgenomen. Calcium is een mineraal dat goed is voor de tanden en botten.7,10 Vitamine D draagt zo bij aan de instandhouding van sterke botten. Je begint ook botmassa te verliezen naarmate je ouder wordt, met name vrouwen na de menopauze.6,22
Vitamine A en DHA zijn goed voor het gezichtsvermogen
Vitamine A en het omega 3-vetzuur DHA in levertraan ondersteunen de conditie van het oog en zijn goed voor je gezichtsvermogen.10
Vitamine A ondersteunt de conditie van je oog en helpt om scherp te blijven zien (door rhodopsine te leveren).21 Dit is een speciaal lichtabsorberend eiwit dat je netvlies (achterkant van je oog) nodig heeft.10,20,21
DHA is sterk geconcentreerd in het netvlies, het deel van je oog dat licht waarneemt. Het speelt een rol in het functioneren van het netvlies en helpt om normaal te kunnen zien.10,23
DHA ondersteunt de hersenfunctie
Docosahexaeenzuur (DHA) is een belangrijke bouwsteen van hersenweefsel en draagt bij tot de instandhouding van een normale hersenfunctie.10 Het is namelijk een belangrijke bouwsteen van de hersenen.10,24,25
Je kunt moeiteloos voldoende van deze voedingsstof binnenkrijgen door DHA-rijke voeding zoals vette vis of het nemen van een omega 3-supplement.4
EPA en DHA voor de bloeddruk
EPA en DHA hebben een gunstige invloed op het behoud van een normale bloeddruk.26-31 Beide omega 3-vetzuren zijn in grote hoeveelheden te vinden in levertraan.
Zo voeg je levertraan toe aan je eetpatroon
Je kunt levertraan als vloeistof gebruiken of in capsulevorm. De meeste mensen nemen levertraansupplementen in capsulevorm, wat als bijkomend voordeel heeft dat de sterke smaak wordt gemaskeerd. Veel merken bieden gearomatiseerde versies aan, zoals citroen, teunisbloemolie en butterscotch om het wat smakelijker te maken.
Een normale dosis levertraan is ongeveer 1-2 theelepels (5-10 ml) of 1-2 capsules per dag. Kijk altijd op het etiket van het product voor specifieke instructies.4
Voor zwangeren is het advies om geen supplement te slikken met vitamine A.
Tot slot: levertraan zit vol voedingsstoffen
Van levertraan wordt al generaties lang gezegd dat het vol zit met voedingsstoffen, van vitamine A tot omega 3.2
Hoewel onderzoeken naar de gezondheidsvoordelen van levertraan zelf schaars zijn, toont onderzoek aan dat de voedingsstoffen een reeks mogelijke voordelen hebben.6,10-12,26-31
Gebruik jij levertraan liever in de vorm van een capsule of een vloeistof? Wat je ook kiest, een dagelijkse dosis levertraan kan je helpen om genoeg van de essentiële vitaminen en omega 3 binnen te krijgen.
Disclaimer: het advies in dit artikel is alleen ter informatie en mag niet in de plaats komen van medische zorg. Neem contact op met je huisarts, diëtist of zorgverlener voordat je supplementen, behandelingen of remedies probeert. Voedingssupplementen mogen niet worden gebruikt ter vervanging van een gevarieerde en evenwichtige voeding en een gezonde levensstijl.
- National Center for Biotechnology Information. (n.d.). Cod liver oil. PubChem Compound Database. Geraadpleegd op 27 januari 2025, van https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Cod-Liver-Oil
- Soukiasian PD, et al. Fish oil users of Greece: Reasons, appropriate use and perceived results regarding dietary supplement use. Nutrire. 2023;49(1). https://doi.org/10.1186/s41110-023-00244-5
- Calder, P. (2017). Omega-3: The good oil. Nutrition Bulletin, 42(2), 132-140. https://eprints.soton.ac.uk/406350/1/Annual_Lecture_Calder_NBU_Revised.pdf
- Lentjes, M. A., Welch, A. A., Mulligan, A. A., Luben, R. N., Wareham, N. J., & Khaw, K. T. (2014). Cod liver oil supplement consumption and health: cross-sectional results from the EPIC-Norfolk cohort study. Nutrients, 6(10), 4320-4337. https://www.mdpi.com/2072-6643/6/10/4320
- Moreno, L. A., Gottrand, F., Huybrechts, I., Ruiz, J. R., González-Gross, M., DeHenauw, S., & HELENA Study Group. (2014). Nutrition and lifestyle in european adolescents: the HELENA (Healthy Lifestyle in Europe by Nutrition in Adolescence) study. Advances in Nutrition, 5(5), 615S-623S. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2161831322008948
- Gezondheidsraad. (2008, 16 december). Naar een adequate inname van vitamine A. Geraadpleegd op 27 januari 2025, van https://www.gezondheidsraad.nl/documenten/adviezen/2008/12/16/naar-een-adequate-inname-van-vitamine-a
- Gezondheidsraad. (2018, 18 september). Gezondheidsraad herziet voedingsnormen voor volwassenen. Geraadpleegd op 27 januari 2025, van https://www.gezondheidsraad.nl/documenten/adviezen/2018/09/18/gezondheidsraad-herziet-voedingsnormen-voor-volwassenen
- Domingo, J. L. (2016). Nutrients and chemical pollutants in fish and shellfish. Balancing health benefits and risks of regular fish consumption. Critical reviews in food science and nutrition, 56(6), 979-988. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10408398.2012.742985
- Elgar K. EPA/DHA: A review of clinical use and efficacy. Nutr Med J. 2022:1(2);97–132. https://www.nmi.health/epa-dha-a-review-of-clinical-use-and-efficacy
- Blaner, W. S., Li, Y., Brun, P. J., Yuen, J. J., Lee, S. A., & Clugston, R. D. (2016). Vitamin A absorption, storage and mobilization. The Biochemistry of Retinoid Signaling II: The Physiology of Vitamin A-Uptake, Transport, Metabolism and Signaling, 95-125. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-94-024-0945-1_4
- Daryabor G, et al. A review of the critical role of vitamin D axis on the immune system. Exp Mol Pathol. 2023;132-133:104866. https://doi.org/10.1016/j.yexmp.2023.104866
- Martens P-J, et al. Vitamin D’s effect on immune function. Nutrients. 2020;12(5):1248. https://doi.org/10.3390/nu12051248
- Gruenwald J, et al. Effect of cod liver oil on symptoms of rheumatoid arthritis. Adv Ther. 2002;19(2):101–7. https://doi.org/10.1007/BF02850059
- Gupta VK, et al. The concomitant consumption of cod liver oil causes a reduction in the daily diclofenac sodium usage in rheumatoid arthritis patients: A pilot study. J Clin Diagn Res. 2013;7(7):1347–51. https://doi.org/10.7860/JCDR/2013/6266.3126
- Galarraga B, et al. Cod liver oil (n-3 fatty acids) as a non-steroidal anti-inflammatory drug sparing agent in rheumatoid arthritis. Rheumatology (Oxford). 2008;47(5):665–9. https://doi.org/10.1093/rheumatology/ken024
- Raad T, et al. Dietary interventions with or without omega-3 supplementation for the management of rheumatoid arthritis: A systematic review. Nutrients. 2021;13(10):3506. https://doi.org/10.3390/nu13103506
- Gioxari A, et al. Intake of ω-3 polyunsaturated fatty acids in patients with rheumatoid arthritis: A systematic review and meta-analysis. Nutrition. 2018;45:114–124.e4. https://doi.org/10.1016/j.nut.2017.06.023
- Deng W, et al. Effect of omega-3 polyunsaturated fatty acids supplementation for patients with osteoarthritis: A meta-analysis. J Orthop Surg Res. 2023;18(1):381. https://doi.org/10.1186/s13018-023-03855-w
- Bahamondes MA, et al. Effect of omega-3 on painful symptoms of patients with osteoarthritis of the synovial joints: Systematic review and meta-analysis. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol. 2021;132(3):297–306. https://www.oooojournal.net/article/S2212-4403(21)00067-5/abstract
- VanBuren CA, Everts HB. Vitamin A in Skin and Hair: An Update. Nutrients. 2022;19;14(14):2952. https://doi.org/10.3390/nu14142952
- Golzarand, M., Hollis, B. W., Mirmiran, P., Wagner, C. L., & Shab-Bidar, S. (2018). Vitamin D supplementation and body fat mass: a systematic review and meta-analysis. European journal of clinical nutrition, 72(10), 1345-1357. https://www.nature.com/articles/s41430-018-0132-z
- Eysteinsdottir T, et al. Cod liver oil consumption at different periods of life and bone mineral density in old age. Br J Nutr. 2015;114(2):248–56. https://doi.org/10.1017/S0007114515001397
- Lafuente M, et al. Antioxidant activity and neuroprotective role of docosahexaenoic acid (DHA) supplementation in eye diseases that can lead to blindness: A narrative review. Antioxidants (Basel). 2021;10(3):386. https://doi.org/10.3390/antiox10030386
- Dighriri IM, et al. Effects of omega-3 polyunsaturated fatty acids on brain functions: A systematic review. Cureus. 2022;14(10):e30091. https://doi.org/10.7759/cureus.30091
- Moral A, Fortique F. Omega-3 fatty acids and cognitive decline: A systematic review. Nutr Hosp. 2019;36(4):939–49. https://doi.org/10.20960/nh.02496
- Rodriguez D, et al. Update on omega-3 polyunsaturated fatty acids on cardiovascular health. Nutrients. 2022;14(23):5146. https://doi.org/10.3390/nu14235146
- Khan SU, et al. Effect of omega-3 fatty acids on cardiovascular outcomes: A systematic review and meta-analysis. EClinicalMedicine. 2021;38:100997. https://doi.org/10.1016/j.eclinm.2021.100997
- Zhang X, et al. Omega‐3 polyunsaturated fatty acids intake and blood pressure: A dose‐response meta‐analysis of randomized controlled trials. J Am Heart Assoc. 2022;11(11):e025071. https://doi.org/10.1161/JAHA.121.025071
- Nomali M, et al. Omega-3 supplementation and outcomes of heart failure: A systematic review of clinical trials. Medicine (Baltimore). 2024;103(3):e36804. https://doi.org/10.1097/MD.0000000000036804
- Prokopidis K, et al. Does omega-3 supplementation improve the inflammatory profile of patients with heart failure? A systematic review and meta-analysis. Heart Fail Rev. 2023;28(6):1417–25. https://doi.org/10.1007/s10741-023-10327-0
- Abdelhamid AS, et al. Omega-3 fatty acids for the primary and secondary prevention of cardiovascular disease. Cochrane Database Syst Rev. 2020;3(3):CD003177. https://doi.org/10.1002/14651858.CD003177.pub5
