Misselijkheid: de oorzaken en wat je kunt doen en eten om het te verhelpen

Voel jij je misselijk? Misselijkheid kan je onderscheiden in een gevoel van kotsmisselijk zijn, een weeïg gevoel hebben en je misselijk voelen door de duizeligheid of pijn. In dit artikel lees je meer over de oorzaken van misselijkheid in het algemeen en na het eten. Daarnaast vind je tips over wat je kunt eten en drinken als je misselijk bent en hoe je misselijkheid kunt helpen voorkomen. 

Oorzaken van misselijkheid

Er zijn veel verschillende oorzaken van misselijkheid. Hieronder vind je de meest bekende oorzaken zijn die vooral chronisch zijn:

• Maag- en darmproblemen, maagontsteking, maagzweer, prikkelbare darm syndroom (PDS), gastro-oesofageale refluxziekte (GERD), obstipatie, diarree en andere maag- en darmproblemen. 
• Sommige (sterke) medicatie, zoals antibiotica, morfine en oxycodon. 
• Zwangerschap kan (ochtend)misselijkheid veroorzaken.
• Emotionele stress kan de maag van slag maken.
• Bewegingsziekte en reisziekte kun je misselijk door worden, vanwege het verlies van de stabiliteit van het binnenoor. Reisziekte ontstaat namelijk wanneer je hersenen tegenstrijdige informatie ontvangen van je ogen en je evenwichtsorgaan, wat het geval is in bijvoorbeeld een rijdende auto. Je ogen registreren beweging, terwijl je volgens je evenwichtsorgaan stilzit. Door deze verwarring kun je wagenziek worden.
• Ook alcohol kan een oorzaak zijn, vooral bij het drinken op een lege maag en een grote hoeveelheid.
• Een te korte nachtrust. 
• Ziektes zoals migraine, oorontsteking, griep en andere infecties.

Misselijk na het eten

Misselijkheid na het eten kan door verschillende oorzaken worden veroorzaakt, waaronder: 

• Voedselintoleranties zoals lactose-intolerantie, coeliakie of intolerantie voor bepaalde voedingsmiddelen. De misselijkheid kan dan ook komen door andere symptomen die ontstaan na het eten van dit voedingsmiddel zoals constipatie, diarree, buikpijn en darmkrampen.
• Voedselvergiftiging of bacteriële infecties die ontstaan na het eten van bedorven of besmet voedsel. 
• Te veel en te snel eten. 
• Brandend maagzuur of gastro-oesofageale reflux kan de slokdarm irriteren en leiden tot misselijkheid na het eten.
• Een maagzweer. 
• Schildklierproblemen, zoals hyperthyreoïdie (een overactieve schildklier). 
• Gastroparese, een aandoening waarbij de maag langzamer dan normaal geleegd wordt.

Wat kun je eten bij misselijkheid?

Als je last hebt van misselijkheid, is het belangrijk om lichte en gemakkelijk te verteren voedingsmiddelen te eten. Soms wordt misselijkheid ook veroorzaakt doordat je te weinig of nog niet hebt gegeten. Op dat moment staat het je misschien tegen om wat te eten, terwijl dit dan juist helpt. Heb je net gespuugd dan kun je het beste eerst even rusten en eerst wat gemberthee nemen, voordat je probeert om wat te eten. Hieronder vind je suggesties wat je kunt eten bij misselijkheid:  

• Linzenwafels, kikkererwtenwafels, geroosterde speltzuurdesembrood en volkoren crackers zijn eenvoudig te verteren en bevatten koolhydraten die helpen bij het verminderen van misselijkheid. 100% notenpasta kun je er op doen, want dit is gelijk een goede bron van eiwitten.
• Bananen zijn een goede bron van kalium en helpen bij het herstel van de elektrolytenbalans in het lichaam, die verstoord kan raken tijdens het braken.
• Appels bevatten pectine, een oplosbare vezel die helpt bij het verminderen van misselijkheid en braken. 
• Yoghurt met citroensap en rood fruit is lekker fris en makkelijk verteerbaar. Tip: haal de yoghurt een half uur eerder uit de koeling, zodat je deze op kamertemperatuur kunt nemen. Dit is makkelijker te verteren, omdat het lichaam, dat circa 37 graden is, de koude yoghurt niet helemaal zelf hoeft op te warmen. Dat scheelt veel energie en kan maag-darmklachten helpen voorkomen.
• Een stukje komkommer (op kamertemperatuur) en een plakje kaas is lekker fris.
• Bottenbouillon of bouillon zonder toegevoegde e-nummers kunnen de elektrolytenbalans herstellen en helpen bij het verminderen van misselijkheid.
• Quinoa is licht verteerbaar en stimuleert de spijsvertering. Maak bijvoorbeeld een quinoasalade of verwerk het in een warm gerecht. 
• Gepureerde groentesoep van groene het groenten valt niet zo zwaar, zoals courgette en spinazie. 
• Neem een smoothie van bijvoorbeeld banaan, blauwe bessen, munt en spinazie voor een vitamineboost. 

Kies voor kleine maaltijden en kauw goed op je eten voor een goede spijsvertering. Zorg dat je ook voldoende water of kruidenthee neemt, zodat je goed gehydrateerd blijft. Drink wel op een rustig tempo en probeer ook om te kauwen op een smoothie en soep. Vermijd voedingsmiddelen en dranken die de maag kunnen irriteren, zoals vette of kruidige voedingsmiddelen, cafeïne (waaronder koffie, cola en energiedrank), alcohol en frisdrank. Probeer om goed te voelen waar je lichaam trek in heeft en dat te nemen. Op die manier heb je meer kans dat het goed valt. Eet ook niet te veel, want overeten veroorzaakt juist weer klachten. 

Thee tegen misselijkheid

Indien je misselijk bent, kun je er ook voor kiezen om thee te drinken. Zeker als je nog te misselijk bent om iets te eten, is het een goede stap om één van de onderstaande kruidentheeën te drinken. Kies voor wat jou het meeste aanspreekt en pak indien mogelijk ook de onderliggende oorzaak aan. Ben je bijvoorbeeld vaak gestresst en word je daar misselijk van, dan kun je kamillethee nemen.  Hieronder vind je een aantal theeën die een positieve werking hebben op de maag.

1. Pepermuntthee

Pepermuntthee heeft een positieve invloed op de darmgezondheid, zorgt voor een normale darmwerking en helpt om de maag gezond te houden.* Pepermunt bevat namelijk menthol, wat een kalmerend effect heeft op de maag en helpt om de spieren te ontspannen.* Hierdoor kan pepermuntthee verlichting bieden bij misselijkheid, maagklachten en buikkrampen.* Je kunt ook op een pepermuntblad kauwen voor een frisse smaak. 

2. Gemberthee

Gemberthee vermindert de misselijkheid en gaat het gevoel van braken tegen.* Gember bevat gingerol en shogaol, stoffen die een kalmerend effect hebben op de maag en de spieren in het maag-darmkanaal helpen ontspannen.* Hierdoor kan gemberthee verlichting bieden bij reisziekte, zwangerschapsmisselijkheid, maar ook bij andere vormen van misselijkheid en braken.* Gember kan ook worden toegevoegd aan smoothies, als onderdeel van fruitwater of je kunt kauwen op een stukje gember. Gebruik liever geen honing in je thee of smoothie, want dit kan ook klachten geven als je gevoelig bent voor suiker of fructose. 

3. Zoethoutthee

Zoethoutthee helpt bij het verlichten van misselijkheid.* Dit komt door de aanwezigheid van glycyrrhizine in zoethoutwortel, wat de productie van maagzuur vermindert en de slijmvliezen in de maag helpt kalmeren.* Let op: zoethoutwortel kan ook bijwerkingen hebben bij langdurig gebruik, zoals een verhoogde bloeddruk, dus het is het beste om het gebruik ervan te beperken en het alleen te gebruiken zoals voorgeschreven door een arts of gezondheidsdeskundige. 

4. Kamillethee

Kamillethee bevat verschillende verbindingen die kunnen helpen bij misselijkheid.* Kamille bevat onder meer een aantal flavonoïden, coumarines en terpenen, die ontstekingsremmende en kalmerende eigenschappen hebben.* De ontstekingsremmende functie van kamille kan helpen bij het verminderen van ontstekingen van de maag en darmen, die misselijkheid kunnen veroorzaken.* Daarnaast kan kamillethee de spieren in de maag en darmen ontspannen, waardoor de spasmen die soms gepaard gaan met misselijkheid kunnen verminderen.* Bovendien kan kamillethee helpen bij het verminderen van stress en angst, die ook kunnen bijdragen aan misselijkheid.* Tot slot kan het ingezet worden voor het ontspannen van het lichaam en de geest, waardoor de symptomen van misselijkheid kunnen afnemen.*

Verder kan water met citroensap door de frisse smaak ook baat hebben om het gevoel van misselijkheid te doen wegtrekken. Hiernaast kun je ook je tanden poetsen. Gebruik liever geen kauwgom, want daar zitten zoetstoffen in die juist klachten kunnen veroorzaken.

*Gezondheidsclaims in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie. 

Hier zijn een aantal tips om misselijkheid te helpen voorkomen:

• Vermijd het eten van grote maaltijden en eet liever meerdere kleine porties gedurende de dag.
• Vermijd vet en gekruid voedsel.
• Drink veel water en/of kruidenthee. Mogelijk kan het helpen om niet tijdens de maaltijd te drinken en pas weer anderhalf uur daarna. Op die manier verdun je het maagzuur namelijk niet, wat positief bijdraagt aan de spijsvertering. Zorg dat je tussendoor wel minimaal 1,5-2 liter water of kruidenthee drinkt. Beperk koffie tot maximaal één keer per dag en ga eventueel over op koffievervangers.
• Vermijd alcohol en roken.
• Consulteer een diëtist indien je vaker last hebt van misselijkheid en je vermoedt dat het door voeding komt. Je kunt alvast een klachtendagboek bijhouden, waarin je een week bijhoudt wat je hebt gegeten en wanneer je misselijk wordt. Deze kun je dan meenemen naar je afspraak bij de diëtist.
• Probeer stress te verminderen. Bij overmatige stress kun je hulp vragen aan een psycholoog, psycho- of hypnotherapeut.
• Zorg voor voldoende rust en slaap.
• Probeer te ontspannen door bijvoorbeeld meditatie of yoga.