Alles over endometriose: symptomen, oorzaken en tips

04/07/20242 minuten

Endometriose is een chronische aandoening waarbij weefsel zich ook buiten de baarmoeder bevindt. In Nederland hebben ongeveer 400.000 tot 500.000 vrouwen endometriose.^1,2 Hoewel endometriose op elk moment in het leven kan worden vastgesteld, krijgt tweederde van de mensen met endometriose symptomen voor hun twintigste.³ Endometriose wordt vaak geassocieerd met pijnlijke menstruaties, een opgeblazen gevoel en bekkenpijn, maar de aandoening omvat veel meer complexe symptomen.⁴

Lees verder om alles te weten te komen wat je moet weten over endometriose, de belangrijkste symptomen, oorzaken en wat je kunt doen om de aandoening mogelijk iets draaglijker te maken.

Wat is endometriose?

Endometriose is een aandoening waarbij weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder groeit, bijvoorbeeld in de eierstokken en eileiders.⁴ Dit weefsel kan omliggend weefsel in het bekkengebied aantasten, wat leidt tot de vorming van littekenweefsel (verklevingen, laesies) in het bekken en, in zeldzame gevallen, in andere delen van het lichaam.⁵

Hoewel de oorzaak van pijn bij endometriose nog niet volledig bekend is, kan het operatief verwijderen van deze laesies helpen om de pijn te verlichten.⁵ De ernst van de pijn en het aantal laesies variëren, wat endometriose een veelzijdige aandoening maakt.⁶

Wat zijn de oorzaken van endometriose?

Er is geen specifieke oorzaak van endometriose bekend. Genetica en familiegeschiedenis lijken een rol te spelen bij het ontstaan van endometriose.^4,7 Onderzoek suggereert dat mensen die een eerstegraads familielid met de aandoening hebben een hoger risico lopen om de aandoening te ontwikkelen.⁷

Er zijn ook andere theorieën, maar geen daarvan verklaart volledig waarom endometriose optreedt. Deze theorieën suggereren dat endometriose wordt veroorzaakt door:⁴

Endometriumcellen die zich via de bloedbaan of het lymfestelsel door het lichaam verspreiden.
Een probleem met het immuunsysteem, de natuurlijke verdediging van het lichaam tegen ziekten en infecties.

Waarschijnlijk wordt de aandoening veroorzaakt door een combinatie van verschillende factoren.⁴

Wat zijn de symptomen van endometriose?

De symptomen van endometriose kunnen per persoon verschillen.^4,6 Mensen met endometriose-gerelateerde pijn beschrijven deze vaak als intens, knagend, bonzend, scherp of stekend.⁸

Endometriose symptomen zijn onder andere:⁴

Pijn in je onderbuik of rug - meestal erger tijdens je menstruatie
Hevige pijn veroorzaakt door endometriose en menstruatie
Pijn tijdens of na het vrijen
Pijn bij het plassen of poepen tijdens je menstruatie
Bloed in je plas of poep tijdens je menstruatie
Misselijk gevoel
Opgeblazen gevoel
Verstopping
Diarree
Zware menstruaties

Er is ook een verband tussen endometriose en vruchtbaarheidsproblemen. Hoewel dit nog niet helemaal duidelijk is, wordt aangenomen dat deze vruchtbaarheidsproblemen veroorzaakt worden door schade aan de eileiders of eierstokken.^4,9

Het hebben van endometriose betekent niet automatisch dat je vruchtbaarheidsproblemen krijgt. Veel mensen met endometriose hebben geen vruchtbaarheidsproblemen en sommigen die dat wel hebben, worden zwanger zonder behandeling.⁹

Een endometriosediagnose krijgen

Het stellen van de diagnose endometriose is complex omdat de symptomen lijken op die van andere aandoeningen zoals menstruatiepijn, bekkenontstekingsziekte en prikkelbare darm syndroom (IBS). Er zijn ook geen specifieke biomarkers (natuurlijke lichaamsindicatoren) die gebruikt kunnen worden om de aandoening aan te tonen.⁶

Dit betekent dat endometriose alleen kan worden vastgesteld via een kijkoperatie, laparoscopie genaamd, om de aanwezigheid van endometriose laesies te bevestigen.⁴ Het gevolg hiervan is dat er vaak veel tijd zit tussen het begin van de pijn en de diagnose.⁶

De beste tips om endometriose te verlichten

Leven met endometriose kan slopend zijn, maar er zijn verschillende manieren om de symptomen onder controle te houden. Hieronder lees je meer over welke dingen zouden kunnen helpen en waarom ze belangrijk zijn als je endometriose hebt:

Goede voeding

Goede voeding kan op meerdere manieren helpen bij het omgaan met endometriose. Een review uit 2020 toont aan dat vetzuren, antioxidanten en een combinatie van vitaminen en mineralen een positief effect kunnen hebben op endometriose gerelateerde symptomen.¹⁰

Het onderzoek concludeerde dat er meer onderzoek nodig is om duidelijk te maken welke soorten voeding het beste zijn voor endometriose. Probeer dus consequent 3 uitgebalanceerde maaltijden per dag te eten, elk met een goede bron van eiwitten, vezels, groenten en gezonde vetten.¹¹

Geef ontstekingsremmende voeding prioriteit

Geef prioriteit aan een gezonde voeding. Sommige onderzoeken suggereren dat bepaalde voedingsmiddelen kunnen bijdragen aan het verminderen van ongemakken die gepaard gaan met endometriose.¹²

Neem meer voedingsmiddelen op in je eetpatroon, zoals tomaten, olijfolie, groene bladgroenten, noten, vette vis en fruit.^13,14

Ondersteun je darmen

Onderzoek toont aan dat 70-80% van de immuuncellen zich in de darmen bevindt. Het is dus belangrijk om je darmmicrobioom (de mix van bacteriën, virussen en schimmels in je darmen) gezond te houden.¹⁵

Voeg gefermenteerd voedsel zoals kimchi en kefir toe aan je dieet om de diversiteit van je darmmicrobioom te ondersteunen.^16,17

Probeer lichte lichaamsbeweging

Hoewel het misschien niet aantrekkelijk lijkt bij pijnklachten, helpen rustige vormen van lichaamsbeweging wel degelijk.^18,19,20 Spierspanning is een normale lichamelijke reactie op pijn. Het kan helpen om langzaam je lichaam te trekken of een foamroller gebruiken om de spieren te masseren om spiervermoeidheid te verlichten.¹⁸

Onderzoek heeft ook aangetoond dat regelmatige lichaamsbeweging de pijn verlicht. Er is weinig bekend over de intensiteit, duur, frequentie of het soort lichaamsbeweging dat nodig is voor dit effect, vooral bij mensen met endometriose.¹⁹

Verbeter je slaap

Slaap heeft een groot effect op onze gezondheid. Studies tonen aan dat zelfs kort slaaptekort ontstekingen kan verhogen.^21,22

Verhoogde ontstekingsmarkers kunnen bij endometriosepatiënten tot meer pijn leiden.²³ Daarom is het belangrijk om een goede slaaproutine op te bouwen.

Enkele van de beste dingen die je kunt doen om je slaap te verbeteren, zijn:

Een vaste bedtijd aanhouden.
Een vaste wektijd aanhouden.
's Avonds schermen vermijden.
Slapen in een ontspannen omgeving.
Je lichaam en geest een uur voor het slapengaan tot rust laten komen.
De slaap verbeteren door dieet en lichaamsbeweging.

Tot slot: raadpleeg je arts voor meer advies

Het kan moeilijk zijn om te begrijpen wat er met je lichaam gebeurt bij endometriose. Zoals besproken zijn er verschillende manieren om de symptomen effectief te beheersen. Er zijn ook medische behandelingen beschikbaar. Raadpleeg je arts voor meer advies over hoe je de klachten kunt beheersen.

Bronnen

Staal, A. H. J., Van Der Zanden, M., & Nap, A. W. (2016). Diagnostic delay of endometriosis in the Netherlands. Gynecologic and obstetric investigation, 81(4), 321-324. https://karger.com/goi/article-abstract/81/4/321/153848/Diagnostic-Delay-of-Endometriosis-in-the?redirectedFrom=fulltext
Rosa, J. C., Valerio, F. P., Herren, H., Troncon, J. K., Garcia, R., & Poli Neto, O. B. (2021). Endometriose. Femina, 49(3), 134-141. https://docs.bvsalud.org/biblioref/2021/05/1224073/femina-2021-493-p134-141-endometriose-aspectos-clinicos-do-dia_CFa8LoS.pdf
Smolarz, B., et al. Endometriosis: Epidemiology, Classification, Pathogenesis, Treatment and Genetics (Review of Literature). Int J Mol Sci. 2021;22(19):10554. doi: 10.3390/ijms221910554.
Symons, L. K., Miller, J. E., Kay, V. R., Marks, R. M., Liblik, K., Koti, M., & Tayade, C. (2018). The immunopathophysiology of endometriosis. Trends in molecular medicine, 24(9), 748-762. https://www.cell.com/trends/molecular-medicine/abstract/S1471-4914(18)30143-6
World Health Organization. Endometriosis [Internet]. [geciteerd op 13 februari 2024]. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/endometriosis.
Maddern, J., Grundy, L., Castro, J., & Brierley, S. M. (2020). Pain in endometriosis. Frontiers in cellular neuroscience, 14, 590823. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fncel.2020.590823/full
Liakopoulou, M-K., et al. Medical and Behavioral Aspects of Adolescent Endometriosis: A Review of the Literature. Children. 2022;9(3):384. https://doi.org/10.3390/children9030384.
Markham, R., et al. A detailed profile of pain in severe endometriosis. Journal of Endometriosis and Pelvic Pain Disorders. 2019;11(9):228402651983894. doi:10.1177/2284026519838948.
Zullo, F., Spagnolo, E., Saccone, G., Acunzo, M., Xodo, S., Ceccaroni, M., & Berghella, V. (2017). Endometriosis and obstetrics complications: a systematic review and meta-analysis. Fertility and sterility, 108(4), 667-672. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0015028217305393
Huijs, E., et al. The effects of nutrients on symptoms in women with endometriosis: a systematic review. Reproductive BioMedicine Online. 2020;41(2). https://doi.org/10.1016/j.rbmo.2020.04.014.
Barnard, N., et al. Nutrition in the prevention and treatment of endometriosis: A review. Front Nutr. 2023;10:1089891. doi: 10.3389/fnut.2023.1089891.
Nap, A., et al. Endometriosis and the effects of dietary interventions: what are we looking for? Reproduction and Fertility. 2022;3(2):C14–22. https://doi.org/10.1530/raf-21-0110.
Palat, L. N. (2024). Why ‘inflammation’is dangerous: What foods fight it. Gulf News (United Arab Emirates), NA-NA. https://go.gale.com/ps/i.do?id=GALE%7CA779123641&sid=googleScholar&v=2.1&it=r&linkaccess=abs&issn=15635899&p=HRCA&sw=w&userGroupName=anon%7Eaf30a507&aty=open-web-entry
Sears, B. (2015). Anti-inflammatory diets. Journal of the American College of Nutrition, 34(sup1), 14-21. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/07315724.2015.1080105
Wiertsema, SP., et al. The Interplay between the Gut Microbiome and the Immune System in the Context of Infectious Diseases throughout Life and the Role of Nutrition in Optimizing Treatment Strategies. Nutrients. 2021;13(3):886. https://doi.org/10.3390/nu13030886.
Wastyk, H., et al. Gut-microbiota-targeted diets modulate human immune status. Cell. 2021;184:4137–4153. https://doi.org/10.1016/j.cell.2021.06.019.
Zidan, S., et al. Could psychobiotics and fermented foods improve mood in middle-aged and older women? Maturitas. 2024;181:107903. https://doi.org/10.1016/j.maturitas.2023.107903.
Pearcey, G., et al. Foam Rolling for Delayed-Onset Muscle Soreness and Recovery of Dynamic Performance Measures. J Athl Train. 2015;50(1):5–13. doi: 10.4085/1062-6050-50.1.01.
Lima, LV., et al. Does exercise increase or decrease pain? Central mechanisms underlying these two phenomena. The Journal of Physiology. 2017;595(13):4141–50. https://doi.org/10.1113/jp273355.
Bonocher, C. M., Montenegro, M. L., Rosa e Silva, J. C., Ferriani, R. A., & Meola, J. (2014). Endometriosis and physical exercises: a systematic review. Reproductive biology and endocrinology, 12, 1-5. https://link.springer.com/article/10.1186/1477-7827-12-4
Mullington, JM., et al. Sleep loss and inflammation. Best Practice & Research. Clinical Endocrinology & Metabolism. 2010;24(5):775–84. https://doi.org/10.1016/j.beem.2010.08.014.
Dzierzewski, J., et al. Sleep Inconsistency and Markers of Inflammation. Front Neurol. 2020;11:1042. doi: 10.3389/fneur.2020.01042.
Ishikura, I., et al. The relationship between insomnia and endometriosis. J Clin Sleep Med. 2020;16(8):1387-1388. doi: 10.5664/jcsm.8464.