Dit zijn de 4 PCOS typen: de verschillen uitgelegd
Het polycysteus ovarium syndroom (PCOS) is een van de meest voorkomende hormonale aandoeningen bij vrouwen en treft ongeveer één op de tien vrouwen wereldwijd.1,2 PCOS is echter vaak slecht begrepen en wordt regelmatig verkeerd gediagnosticeerd. Het is een aandoening die de werking van je eierstokken beïnvloedt, genoemd naar de vele kleine met vocht gevulde zakjes die zich bij sommige mensen in de eierstokken vormen.2 Het sleutelwoord hier is 'sommige', want niet iedereen met PCOS ontwikkelt deze cysten.2 In feite kun je PCOS hebben zonder het te weten - meer dan de helft van de mensen met PCOS ervaart helemaal geen symptomen.2
In dit artikel bespreken we de verschillende typen PCOS en de belangrijkste symptomen die elk type kan veroorzaken.
De verschillende PCOS typen begrijpen
Voordat we ingaan op de verschillende vormen van PCOS, is het belangrijk om eerst naar de aandoening als geheel te kijken.
Er zijn 3 hoofdkenmerken van PCOS.2 Deze omvatten:
- Onregelmatige menstruatie.
- Verhoogde niveaus van mannelijke hormonen (androgenen zoals testosteron en androsteendion) in je lichaam, wat lichamelijke symptomen zoals acne of toegenomen haargroei kan veroorzaken.
- Vergrote eierstokken (te zien op een echo) die meer eierzakken (follikels) bevatten dan normaal.
Hoewel veel mensen weleens van PCOS hebben gehoord, zijn veel minder mensen zich ervan bewust dat er verschillende typen van de aandoening bestaan. Elk type PCOS wordt geclassificeerd op basis van zijn onderliggende oorzaak.
Daarom is het zo belangrijk om uit te zoeken welke classificatie je hebt als je vermoedt dat je PCOS hebt of als de diagnose PCOS is gesteld.
Type 1: insulineresistente PCOS
Veel mensen met PCOS zijn insulineresistent, wat betekent dat je lichaam wel insuline aanmaakt, maar het niet effectief gebruikt.3,4 Insulineresistentie blijkt bij 50-70% van de mensen met PCOS voor te komen.5
Insuline is een hormoon dat wordt gemaakt in je alvleesklier en dat de hoeveelheid glucose (suiker) in je bloed regelt. Het transporteert glucose van je bloed naar je cellen, waar het wordt gebruikt om energie te produceren voor je lichaam.6
Als je insulineresistent bent, betekent dit dat je lichaam niet reageert op insuline zoals het zou moeten, wat leidt tot hogere glucosespiegels.6 Te veel glucose veroorzaakt een onbalans in je hormoonspiegels, wat kan leiden tot veel van de symptomen die geassocieerd worden met PCOS, zoals gewichtstoename, en ze kan verergeren.7
Symptomen van insulineresistentie bij PCOS
Er zijn bepaalde symptomen van insulineresistentie waar je op moet letten. Deze symptomen zijn:3,7
- Slaapapneu6,8
- Depressie/angst
- Donkere pigmentatie en verdikking van de huid in gebieden zoals de nek, rug en oksels8
De diagnose insulineresistente PCOS krijgen
De diagnose insulineresistente PCOS kan worden gesteld met bloedonderzoeken om je insuline- en bloedsuikerspiegel te controleren.7,9
Deze omvatten de homeostatic model assessment (HOMA) en de orale glucosetolerantietest (OGTT). Deze testen op zowel insulineresistentie als glucose-intolerantie.
Hoewel de insulinespiegel normaal tot laag is bij vrouwen met PCOS, kan het helpen aangeven of de hoeveelheid insuline in je bloed hoger is dan de gezonde drempelwaarde.10,11
Omgaan met insulineresistente PCOS
Zodra de diagnose is gesteld, is een van de meest effectieve manieren om met insulineresistente PCOS om te gaan het aanbrengen van gezonde veranderingen in je levensstijl.
Afvallen kan bijzonder effectief zijn. Een gewichtsverlies van slechts 5% kan leiden tot een significante verbetering van PCOS symptomen.12 Een gezond, evenwichtig dieet en regelmatige lichaamsbeweging zijn essentieel voor het bereiken van duurzaam gewichtsverlies.13,14
Het volgen van een voedingsschema met een lage glykemische index (GI) kan nuttig zijn. Niet alleen om gewicht te verliezen, maar ook om het eraf te houden. Voedingsmiddelen met een lage GI-waarde leveren energie op een langzamere, gelijkmatigere manier in vergelijking met voedingsmiddelen met een hoge GI-waarde, die je bloedsuikerspiegel kunnen laten pieken.13,14 Bovendien kan een voedingsschema met een lage GI-waarde ook helpen bij het verminderen van insulineresistentie en de korte- en langetermijnproblemen die vaak gepaard gaan met hormonale onbalans.13,14
Er zijn echter tegenstrijdige gegevens uit onderzoek over de invloed van voedingsmiddelen met een lage GI-waarde op de hormonale balans en omdat PCOS aanzienlijke metabole risico's met zich meebrengt, is er meer onderzoek nodig.13-15 Metformine kan worden aanbevolen door een arts om te helpen.16,17
Type 2: inflammatoire PCOS
Ontsteking is onderdeel van de manier waarop je lichaam zich verdedigt tegen bacteriën, ziektes en verwondingen en brengt het genezingsproces op gang.
Als je echter een ontsteking hebt die veroorzaakt is door een ziekte of letsel en geen onmiddellijke symptomen vertoont, heb je misschien een chronische ontsteking.18 Dit type ontsteking kan gedurende langere tijd aanhouden, waardoor de cellen in je lichaam beschadigd kunnen raken.19
Diagnose krijgen van inflammatoire PCOS
De beste manier om inflammatoire PCOS te diagnosticeren is met een bloedtest. Deze kan zowel de functie van je eierstokken beoordelen als kijken naar je ontstekingsmarkers om te zien of ze verhoogd zijn.21,22
Omgaan met inflammatoire PCOS
Om ontstekings-PCOS effectief te behandelen, kun je beginnen met het nemen van stappen om de ontstekingen in je lichaam te verminderen door specifieke veranderingen in je eetpatroon aan te brengen.
Het is aangetoond dat een mediterraan dieet, rijk aan antioxidanten, omega 3-vetzuren en vezels, ondersteunt bij het bestrijden van PCOS-gerelateerde ontstekingen.25 Eet voedingsmiddelen zoals zalm, sardientjes, spinazie, boerenkool, olijfolie, volle granen en noten.
Een paar andere stappen die je kunt nemen en kunnen bijdragen aan het verminderen van ontstekingen:
- Neem bepaalde vitaminesupplementen, waaronder vitamine A, C, D en zink.26
- Regelmatig bewegen.26
- Een gezond gewicht bereiken en behouden.26
- Manieren vinden om je stressniveaus te beheersen, zoals yoga of meditatie.26
- De gezondheid van je darmen verbeteren door gezonde bacteriën te stimuleren door veranderingen in je voedingspatroon en het toevoegen van probiotica aan je dieet.26
Er is een vermoedelijk verband tussen een tekort aan vitamine D en PCOS-symptomen.27 Een onderzoek rapporteerde dat na 24 weken 50% van de mensen met PCOS die vitamine D innamen, een verbetering van de menstruatiestoornissen hadden.28 Om je insulineresistentie te helpen beheersen, kan je arts voorstellen om je waarden te laten meten en zo nodig vitamine D supplementen te nemen.
Type 3: bijnier-PCOS
Hyperandrogenisme is een aandoening die optreedt wanneer je een overmatige hoeveelheid geslachtshormonen, androgenen genaamd, in je lichaam hebt.29 Hoewel zowel mannen als vrouwen androgenen in hun lichaam hebben, hebben mannen er meestal veel meer die bijdragen aan de ontwikkeling van “mannelijke” kenmerken zoals lichaamsbeharing en een diepere stem.30
Het bekendste androgeen is testosteron. Bij vrouwen worden androgenen gemaakt in de eierstokken en in de bijnieren, kleine kliertjes die zich bovenop elk van de nieren bevinden. Daarom wordt dit type PCOS ook wel bijnier-PCOS genoemd.30
Hyperandrogenisme en PCOS zijn nauw met elkaar verbonden, waarbij de één vaak de ander beïnvloedt. Geschat wordt dat ongeveer 80% van de vrouwen met hyperandrogenisme ook PCOS heeft.29,31 Eén onderzoek rapporteerde dat van 154 deelnemers met PCOS, 3,9% drager bleek te zijn van congenitale bijnierhyperplasie (CAH), wat hen een verhoogd risico geeft op hyperandrogenisme.31
Symptomen van bijnier-PCOS
Veel van de standaard symptomen die geassocieerd worden met PCOS komen ook voor bij hyperandrogenisme.29 Deze omvatten:
- Vette huid
- Acne
- Dikke haargroei, vooral in het gezicht, oksels, schaamstreek en ledematen
- Lage stem
- Mannelijke kaalheid
- Onregelmatige menstruatie
- Toegenomen spiermassa
De diagnose bijnier-PCOS krijgen
De meest effectieve manier om bijnier-PCOS te bevestigen is door bloedonderzoek om je verschillende hormoonspiegels te controleren.32
Deze informatie, in combinatie met de symptomen die je ervaart, kan je arts helpen bij het stellen van een diagnose.
Bijnier-PCOS behandelen
Het soort behandeling dat je wordt aangeraden hangt af van of PCOS de enige oorzaak is van je aandoening.
Enkele van de meest voorkomende medische behandelingen die kunnen worden gegeven om hyperandrogenisme te helpen beheersen, zijn orale anticonceptiemiddelen en in sommige gevallen medicijnen zoals diuretica of sterkere anti-androgene medicijnen, onder begeleiding van een specialist.33,34
Studies hebben ook aangetoond dat gewichtsverlies zeer gunstig kan zijn bij de behandeling van hyperandrogenisme en PCOS.33,34
Type 4: PCOS na de pil
Er bestaat een wijdverbreid misverstand dat hormonale anticonceptiemiddelen zoals de pil PCOS kunnen veroorzaken - vaak aangeduid als 'PCOS na de pil'. Er zijn echter geen onderzoeken die bewijzen dat dit het geval is.
Wat je waarschijnlijk zult ervaren als je van de pil afkomt, is een hormoonschommeling die symptomen veroorzaakt die lijken op die van PCOS, waaronder onregelmatige of gemiste menstruaties.35 Dit komt omdat het tijd kan kosten voordat de maandelijkse menstruatie terugkeert na het gebruik van hormonale anticonceptie.36
Het kan ook zijn dat je weer last krijgt van PMS symptomen, zoals stemmingswisselingen, acne en een opgeblazen gevoel, wat veel mensen ook toeschrijven aan PCOS. De meeste effecten van PCOS na de pil zouden echter moeten afnemen als je hormonen weer gaan reguleren. Het is belangrijk om te weten dat je, ondanks een onregelmatige menstruatiecyclus, ook zwanger kunt worden zodra je stopt met de pil.
Kan het iets anders zijn?
PCOS kan moeilijk te diagnosticeren zijn omdat sommige van de meest voorkomende symptomen ook verschillende andere oorzaken kunnen hebben. Zo kunnen onregelmatige en gemiste menstruaties worden veroorzaakt door veel aankomen of veel afvallen, stress en angst, overmatig sporten en zwangerschap, maar ook door PCOS.35
Enkele andere aandoeningen die vaak verward kunnen worden met PCOS zijn schildklieraandoeningen zoals hypothyreoïdie37 en het syndroom van Cushing38, evenals hypofyse adenomen (goedaardige tumoren op de hypofyse).39
Als je je zorgen maakt over je diagnose en redenen hebt om aan te nemen dat dit onjuist is, moet je altijd een second opinion vragen bij je zorgverlener.
Tot slot: weet welke PCOS types er zijn
Zoals bij de meeste gezondheidsproblemen is er geen standaard aanpak voor de behandeling van PCOS. Weten welk PCOS type je hebt is echter cruciaal. Als je eenmaal over deze informatie beschikt, kun je niet alleen beter omgaan met je aandoening, maar ook de juiste behandelingen vinden om je symptomen te verlichten. Je arts of specialist kan je hiermee helpen.
Disclaimer: dit is een informatiepagina. Holland & Barrett heeft geen producten die bestemd zijn voor deze indicatie/toepassing.
- Deswal, R., et al. The Prevalence of Polycystic Ovary Syndrome: A Brief Systematic Review. Journal of Human Reproductive Sciences, 2020;13(4):261–71. https://doi.org/10.4103/jhrs.JHRS_95_18.
- Norman, R. J., Dewailly, D., Legro, R. S., & Hickey, T. E. (2007). Polycystic ovary syndrome. The Lancet, 370(9588), 685-697. https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(07)61345-2/abstract
- Purwar, A., et al. Insulin Resistance in Polycystic Ovarian Syndrome. Cureus, 2024;14(10):e30351. https://doi.org/10.7759/cureus.30351.
- Goodarzi, M. Looking for Polycystic Ovary Syndrome Genes: Rational and Best Strategy. Seminars in Reproductive Medicine, 2008;26(1):5–13. https://doi.org/10.1055/s-2007-992919.
- Rahman, M., et al. Role of Insulin in Health and Disease: An Update. International Journal of Molecular Sciences. 2021;22(12):6403 https://doi.org/10.3390/ijms22126403.
- Barber, T., et al. Obesity and Polycystic Ovary Syndrome: Implications for Pathogenesis and Novel Management Strategies. Clinical Medicine Insights. Reproductive Health, 2019;13:1179558119874042. https://doi.org/10.1177/1179558119874042.
- Legro RS, Castracane VD, Kauffman RP. Detecting Insulin Resistance in Polycystic Ovary Syndrome: Purposes and Pitfalls. Obstetrical & Gynecological Survey. 2004 Feb;59(2):141–54. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8308732/
- Mayans, L. (2015). Metabolic syndrome: insulin resistance and prediabetes. FP essentials, 435, 11-16. https://europepmc.org/article/med/26280340
- Zhao H, Zhang J, Cheng X, Nie X, He B. Insulin resistance in polycystic ovary syndrome across various tissues: an updated review of pathogenesis, evaluation, and treatment. Journal of Ovarian Research. 2023 Jan 11;16(1). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9832677/pdf/13048_2022_Article_1091.pdf
- Conway, G., et al. The polycystic ovary syndrome: a position statement from the European Society of Endocrinology. Eur J Endocrinol. 2014;171(4):P1–29. doi: 10.1530/EJE-14-0253.
- Kajaia N, Binder H, Dittrich R, et al. Low sex hormone-binding globulin as a predictive marker for insulin resistance in women with hyperandrogenic syndrome. European Journal of Endocrinology. 2007 Oct;157(4):499–507. =https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17893265/
- Marsh K, Brand-Miller J. The optimal diet for women with polycystic ovary syndrome? The British journal of nutrition. 2005;94(2):154–65. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16115348
- Cassar S, Misso ML, Hopkins WG, Shaw CS, Teede HJ, Stepto NK. Insulin resistance in polycystic ovary syndrome: a systematic review and meta-analysis of euglycaemic–hyperinsulinaemic clamp studies. Human Reproduction. 2016 Oct 7;31(11):2619–31. https://academic.oup.com/humrep/article/31/11/2619/2274340?login=false
- Marsh KA, Steinbeck KS, Atkinson FS, Petocz P, Brand-Miller JC. Effect of a low glycemic index compared with a conventional healthy diet on polycystic ovary syndrome. The American Journal of Clinical Nutrition. 2010 Jul 1;92(1):83–92. https://academic.oup.com/ajcn/article/92/1/83/4597432
- Chiavaroli L, Kendall CWC, Braunstein CR, et al. Effect of pasta in the context of low-glycaemic index dietary patterns on body weight and markers of adiposity: a systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials in adults. BMJ open. 2018 Apr 2;8(3):e019438. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29615407/
- Marshall, J., et al. All Women With PCOS Should Be Treated For Insulin Resistance. Fertility and Sterility, 2012;97(1):18–22. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3277302/ https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2011.11.036.
- Escobar-Morreale, H. F. (2018). Polycystic ovary syndrome: definition, aetiology, diagnosis and treatment. Nature Reviews Endocrinology, 14(5), 270-284. https://www.nature.com/articles/nrendo.2018.24.
- Pahwa, R. Chronic Inflammation. StatPearls, StatPearls Publishing, 2024. PubMed, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK493173/.
- Chen, L., et al. Inflammatory Responses and Inflammation-Associated Diseases in Organs. Oncotarget, 2017;9(6):7204–18. https://doi.org/10.18632/oncotarget.23208.
- González, F. Inflammation in Polycystic Ovary Syndrome: Underpinning of Insulin Resistance and Ovarian Dysfunction. Steroids, 2012;77(4):300–05. https://doi.org/10.1016/j.steroids.2011.12.003.
- Regidor, P., et al. Chronic Inflammation in PCOS: The Potential Benefits of Specialized Pro-Resolving Lipid Mediators (SPMs) in the Improvement of the Resolutive Response. International Journal of Molecular Sciences, 2021;22(1):384. https://doi.org/10.3390/ijms22010384.
- Rudnicka E, Kunicki M, Suchta K, Machura P, Grymowicz M, Smolarczyk R. Inflammatory Markers in Women with Polycystic Ovary Syndrome. BioMed Research International. 2020 Mar 6;2020:1–10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7079227/
- Patel S. Polycystic ovary syndrome (PCOS), an inflammatory, systemic, lifestyle endocrinopathy. The Journal of Steroid Biochemistry and Molecular Biology. 2018 Sep;182:27–36. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960076018300396
- Aboeldalyl S, James C, Seyam E, Ibrahim EM, Shawki HED, Amer S. The Role of Chronic Inflammation in Polycystic Ovarian Syndrome—A Systematic Review and Meta-Analysis. International Journal of Molecular Sciences. 2021 Mar 8;22(5). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7962967/
- Çıtar D., et al. The Effect on Inflammation of Adherence to the Mediterranean Diet in Polycystic Ovary Syndrome. Current Nutrition Reports, 2023;12(1):191–202. https://doi.org/10.1007/s13668-023-00451-6.
- Szczuko M, Kikut J, Szczuko U, Szydłowska I, Nawrocka-Rutkowska J, Ziętek M, et al. Nutrition Strategy and Life Style in Polycystic Ovary Syndrome—Narrative Review. Nutrients. 2021 Jul 18;13(7):2452. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8308732/
- Mohan, A., et al. Vitamin D and polycystic ovary syndrome (PCOS): a review. Ann Med Surg (Lond). 2023;85(7):3506–3511. doi: 10.1097/MS9.0000000000000879.
- Wehr, E., Pieber, T. R., & Obermayer-Pietsch, B. (2011). Effect of vitamin D3 treatment on glucose metabolism and menstrual frequency in polycystic ovary syndrome women: a pilot study. Journal of endocrinological investigation, 34, 757-763. https://link.springer.com/article/10.3275/7748
- Chappell N, Schutt A. Hyperandrogenemia. Skinner MK, editor. ScienceDirect. Oxford: Academic Press; 2018. p. 70–6. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/B978012801238364518X
- Nassar GN, Raudales F, Leslie SW. Physiology, Testosterone. PubMed. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK526128/
- Lehembre-Shiah, E., Gobioff, S., Yeshua, A., Peyser, A., & Maxwell, S. Prevalance Of Congenital Adrenal Hyperplasia (Cah) Carriers In Pcos Patients Seeking Fertility Treatment. Fertility and Sterility. 2023;120(1), e29. https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2023.05.058
- Yesiladali, M., et al. Differentiating Polycystic Ovary Syndrome from Adrenal Disorders. Diagnostics, 2022;12(9):2045. https://doi.org/10.3390/diagnostics12092045.
- Dokras, A., et al. Weight Loss and Lowering Androgens Predict Improvements in Health-Related Quality of Life in Women With PCOS. The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism, 2016;101(8):2966–74. https://doi.org/10.1210/jc.2016-1896.
- Sharma A, Welt CK. Practical Approach to Hyperandrogenism in Women. The Medical Clinics of North America. 2021 Nov 1;105(6):1099–116. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34688417/
- Gupta, M., & Duckitt, K. (2005). Irregular periods. Women's Health Medicine, 2(3), 5-9. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1744187006000515
- Niemann, J., Schenk, L., Stadler, G., & Richter, M. (2022). What happens when you stop using the combined contraceptive pill? A qualitative study protocol on consequences and supply needs for women who discontinued the combined contraceptive pill in Germany. BMJ open, 12(6), e057089. https://bmjopen.bmj.com/content/12/6/e057089.abstract
- Singla, R., et al. Thyroid Disorders and Polycystic Ovary Syndrome: An Emerging Relationship. Indian Journal of Endocrinology and Metabolism, 2015;19(1):25–29. https://doi.org/10.4103/2230-8210.146860
- Legro RS, Arslanian SA, et al. Diagnosis and Treatment of Polycystic Ovary Syndrome: An Endocrine Society Clinical Practice Guideline. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2013;98(12):4565–92. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5399492/
- Kim, S., et al. What Is the Optimal Prolactin Cutoff for Predicting the Presence of a Pituitary Adenoma in Patients with Polycystic Ovary Syndrome? International Journal of Medical Sciences, 2023;20(4):463–67. https://doi.org/10.7150/ijms.80891
