Eczeem is een van de meest voorkomende huidproblemen: maar liefst één op de vijf kinderen en één op de twintig volwassenen hebben er last van. Dat kan vervelend zijn en in ernstige gevallen zelfs je slaapkwaliteit beïnvloeden. Gelukkig kan je veel doen om de symptomen van eczeem te verzachten. Dermatoloog Daniel Kadouch deelt zijn tips.
Wat is eczeem?
Eczeem is een chronische huidontsteking die zich kenmerkt door roodheid, jeuk, schilfering en soms blaasjes of kloven. De aandoening verzwakt de huidbarrière, wat betekent dat de huid minder goed in staat is om zichzelf te beschermen tegen invloeden van buitenaf. Hierdoor kan de huid makkelijker allergieën ontwikkelen voor stoffen waarmee ze in contact komt, zoals bepaalde cosmetica of schoonmaakmiddelen. Bovendien maakt de beschadigde huid je vatbaarder voor infecties, zoals krentenbaard (impetigo), een bacteriële huidinfectie die met name bij kinderen vaak voorkomt.
Welke soorten eczeem zijn er?
Er zijn verschillende soorten eczeem, elk met unieke kenmerken en oorzaken. De meest voorkomende vorm is atopisch eczeem, ook wel constitutioneel eczeem genoemd, een aandoening die vaak begint in de vroege kinderjaren. Atopisch eczeem gaat gepaard met een extreem droge huid, jeuk en ontstoken plekken, en wordt vaak geassocieerd met hooikoorts en astma.
Seborroïsch eczeem is een andere bekende vorm die zich vooral manifesteert op de hoofdhuid en in het gezicht, met name rond de wenkbrauwen en de neusplooien. Het veroorzaakt schilfers, zoals roos, en kan een jeukende, geïrriteerde huid geven. Ongeveer 1 op de 5 volwassenen in Nederland heeft in enige mate last van deze vorm van eczeem.
Een minder vaak voorkomende, maar zeer vervelende vorm is nummulair eczeem, ook wel muntvormig eczeem genoemd. Dit type eczeem veroorzaakt ronde, hevig jeukende plekken op de huid. De plekken kunnen overal op het lichaam voorkomen en zijn vaak moeilijk te behandelen. Gelukkig komt deze vorm van eczeem veel minder vaak voor dan atopisch of seborroïsch eczeem.
Hoe krijg je eczeem?
Eczeem kan door verschillende factoren worden veroorzaakt, waarbij zowel aanleg als omgevingsfactoren een rol spelen. In de westerse samenleving komt eczeem relatief vaak voor, mogelijk door invloeden zoals stress, een gebrek aan slaap en ongezonde eetgewoonten. Deze factoren kunnen bijdragen aan het verzwakken van het immuunsysteem en als gevolg daarvan de huidbarrière, waardoor eczeem eerder kan ontstaan of verergeren.
Vooral bij baby's komt eczeem vaak voor en wordt het vaak gezien in combinatie met andere aandoeningen zoals hooikoorts en astma. Deze drie aandoeningen vormen samen de 'atopische driehoek'. Als een kind een van deze aandoeningen heeft, is de kans groter dat het ook de andere twee ontwikkelt. Daarnaast is er soms een directe link tussen eczeem en een koemelkallergie. Baby's met een koemelkallergie kunnen een verhoogd risico op eczeem hebben.
Eczeem kan dus ontstaan door een combinatie van genetische aanleg en omgevingsfactoren, waarbij moderne leefomstandigheden zoals stress en voeding een belangrijke rol kunnen spelen in het uitlokken of verergeren van de aandoening.
Hoe weet je of het eczeem is of iets anders?
Eczeem is te herkennen aan specifieke kenmerken, zoals roodheid, jeuk, schilfering en soms het ontstaan van kleine blaasjes of kloofjes. Het komt vaak voor op voorkeurslocaties zoals de binnenzijde van de ellebogen en knieën, handen, gezicht. De plekken zijn meestal erg droog en kunnen intens jeuken, wat leidt tot krabben en daardoor verdere irritatie of zelfs infectie.
Daniel benadrukt dat het lastig kan zijn om eczeem te onderscheiden van andere huidaandoeningen, zoals psoriasis. Beide aandoeningen kunnen namelijk gepaard gaan met roodheid en schilfering. Psoriasis heeft echter de neiging om dikkere, zilverachtige schilfers te vormen en komt vaak voor op de strekzijde van de ellebogen en knieën, hoofdhuid en onderrug. Psoriasisplekken zijn meestal beter afgelijnd en minder jeukend dan eczeemplekken.
Als er twijfel is, kan een dermatoloog door middel van een huidonderzoek en soms een huidbiopsie de diagnose bevestigen.
Kan voeding effect hebben op eczeem?
Ja, voeding kan zeker effect hebben op eczeem, vooral bij mensen die gevoelig zijn voor bepaalde voedingsmiddelen. Hoewel voeding niet de primaire oorzaak van eczeem is, kunnen sommige voedingsmiddelen eczeemklachten verergeren of uitlokken, vooral bij mensen die al een onderliggende allergie of intolerantie hebben.
Bij baby's en jonge kinderen kan een allergie voor bijvoorbeeld koemelk, eieren, soja of noten eczeem verergeren. In sommige gevallen wordt eczeem juist voor het eerst opgemerkt na het eten van een bepaald voedingsmiddel. Bij volwassenen kunnen sterk bewerkte voedingsmiddelen, suikerrijke producten, zuivel, alcohol en bepaalde kruiden de ontstekingsreacties in het lichaam versterken, wat kan leiden tot een opflakkering van eczeem.
Het is echter belangrijk om op te merken dat het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen niet voor iedereen met eczeem effectief is. Voedingsgerelateerde eczeemverschijnselen zijn zeer individueel, en wat voor de ene persoon een trigger kan zijn, hoeft dat voor een ander niet te zijn.
Wat helpt tegen eczeem?
Bij bijna drie op de vier kinderen die last hebben van eczeem, verdwijnt de aandoening tegen de tijd dat ze 7 jaar oud zijn. Helaas hebben sommige mensen er hun hele leven last van, maar met de juiste behandeling hoeft dit geen onoverkomelijk probleem te zijn.
Je huisarts kan je doorverwijzen naar een specialist voor een allergietest om zo de eventuele oorza(a)ak(en) te achterhalen. Hij of zij kan bijvoorbeeld een zeepvervanger aanraden, of antibiotica of antihistamine voorschrijven, maar in veel gevallen is er ook veel dat je zelf kan doen om je klachten te verminderen. Om de symptomen tijdelijk te verlichten, kun je een koude natte doek op de eczeemplek leggen om de jeuk te verminderen, maar wat je vooral moet proberen uit te vinden is wat je eczeem veroorzaakt.
- Huid goed vet houden. Gebruik dagelijks een neutrale, geurloze crème om de huid vet en gehydrateerd te houden, met name na het douchen. Het is belangrijk om een product te kiezen dat prettig smeert en voedend is, zonder de huid af te sluiten. Neem bijvoorbeeld een kijkje op onze pagina met eczeemproducten.
- Vitamine E in huidverzorging. Vitamine E is een krachtig antioxidant dat kan helpen bij het verzorgen en beschermen van de huid. Het toevoegen van vitamine E aan je huidverzorgingsproducten kan bijdragen aan een betere huidconditie. Je kunt ook vitamine E huidolie kopen.
- Vermijd vaseline als huidafsluiter. Hoewel vaseline vaak wordt gebruikt om vocht vast te houden, kan het de huid afsluiten, wat niet voor iedereen prettig of geschikt is. Overweeg alternatieve, meer ademende ingrediënten voor langdurige hydratatie.
- Gebruik van hormoonzalf bij hardnekkige eczeem. Onder begeleiding van een dermatoloog kan hormoonzalf worden ingezet om ernstige eczeemuitbraken te onderdrukken. Dit helpt om de ontsteking en jeuk snel onder controle te krijgen.
- Preventief managen van eczeem. Leer 'surfen op de golven' door vroeg in te grijpen bij de eerste tekenen van een opflakkering. Dit kan helpen om eczeemuitbraken te voorkomen of te minimaliseren.
- Krabpakjes voor baby's. Gebruik bij baby's speciale krabpakjes met zilverdraad. Deze kunnen helpen om de huid te beschermen en de jeuk te verminderen, waardoor krabben en verdere irritatie worden voorkomen.
Tot slot: wanneer naar de dokter?
Zoals je leest is eczeem een typische westerse aandoening die door levensstijlfactoren kan worden aangewakkerd. Probeer te ontdekken wat jouw eczeemklachten triggert om het onder controle te krijgen. Leg de nadruk op een gezonde levensstijl met voldoende slaap en minimale stress. Ontdek welke producten goed zijn voor jouw huid. Als eczeem je dagelijkse leven belemmert, aarzel dan niet om de huisarts en/of dermatoloog te raadplegen.
