Wist je dat Ginkgo biloba in China, Japan en Korea als heilig gezien wordt? Deze opmerkelijke boomsoort, die ook wel bekendstaat als de Japanse notenboom, heeft een rijke geschiedenis in de oosterse cultuur. De boomsoort is een van de oudste, nog levende boomsoorten ter wereld en heeft een indrukwekkend aanpassingsvermogen dat voor zijn overleving heeft gezorgd. De boom onderscheidt zich niet alleen door zijn karakteristieke waaiervormige bladeren, maar ook door zijn verschillende toepassingen.
In dit artikel ontdek je wat Ginkgo biloba zo speciaal maakt en waarom deze soort wereldwijd de aandacht van wetenschappers en natuurliefhebbers trekt.
Wat is Ginkgo biloba?
Ginkgo biloba is de Latijnse benaming voor de Japanse tempelboom of Japanse notenboom. In China, Japan en Korea werd de ginkgo als heilig beschouwd en daarom werd hij vaak in de buurt van Boeddhistische tempels geplant. Vandaar de naam Japanse tempelboom.
De ginkgo kan wel 35 tot 40 meter hoog worden en een stam krijgen van 3 tot 4 meter in doorsnede. Het krijgen van deze afmetingen neemt wel een paar honderd jaar in beslag. De ginkgo staat in verschillende culturen symbool voor een lang leven, omdat hij meer dan 2000 jaar oud kan worden. De oudste boom is vermoedelijk 3500 jaar oud en staat in China. In 1727 nam de VOC de eerste ginkgobomen mee naar ons land. Deze zijn nog steeds te vinden in Utrecht.
De ginkgo is een echte overlever. Hij is bestand tegen allerlei weersomstandigheden, vervuiling, uitlaatgassen, insecten en plantenziekten. Dat hij een ware krachtpatser is, blijkt ook uit het feit dat na de atoombom op Hiroshima, vlakbij het centrum van de ontploffing, twee volledig platgebrande ginkgo’s in het voorjaar weer gingen ontspruiten. Eén ervan staat nog steeds in een nabijgelegen park.
Ginkgo komt van het Chinese ‘yinhing’, wat ‘zilveren abrikoos’ betekent, net als het Japanse ‘ginkyo.’ De vrouwelijke bomen dragen namelijk vruchten die op kleine abrikozen lijken. In deze vruchten zitten witte zaden die als noten geroosterd kunnen worden.
Niet iedereen is dol op de rijpe vruchten die volgens sommigen naar ‘ranzige boter’ ruiken. Daarentegen worden de pitten van deze vruchten in het Oosten als een delicatesse beschouwd en heeft men juist een voorkeur voor de vrouwelijke variant. In het Westen vind je vooral de mannelijke bomen.
De ginkgo bilobaboom heeft een lange geschiedenis in de traditionele Chinese geneeskunde.1 Vroeger werd ginkgo gebruikt als natuurlijk middel door mensen die de mentale en fysieke effecten van ouderdom ondervonden.1-4
Waarom is het ginkgo bilobablad zo speciaal?
Bijna iedereen heeft weleens de typische ‘waaiervormige’ ginkgobladeren gezien. De jonge bladeren zijn in het midden diep ingesneden waardoor ze uit 2 lobben bestaan. De Latijnse toevoeging ‘biloba’ betekent dan ook ‘tweelobbig’. Vanwege deze tweeledigheid wordt het blad veel gebruikt in allerlei decoraties en sieraden.
Als je het blad goed bekijkt, zie je allemaal parallelle nerven. De nerven zijn eigenlijk aan elkaar gegroeide naalden. De ginkgo is dus een bladverliezende naaldboom en dit maakt hem uniek in zijn soort. In de herfst krijgt het blad een prachtige, goudgele kleur. De ginkgo behoudt zijn blad tot laat in de herfst, maar hij kan zijn blad in één dag verliezen.
Ginkgo bilobaproducten worden meestal gemaakt van een extract van de waaiervormige bladeren.1 Maar waarom worden deze eeuwenoude boom nog steeds gebruikt en worden de beweringen over de potentiële voordelen ervan ondersteund door wetenschappelijk bewijs?
Wat zegt de wetenschap?
Hoewel er veel beweringen zijn over de voordelen van Ginkgo biloba, is het wetenschappelijk bewijs om deze te ondersteunen nogal dun gezaaid. Bovendien bestaat het meeste onderzoek naar de effecten van ginkgo (zowel goede als slechte) uit kleine en gedateerde studies.
De beschikbare onderzoeken leveren ook een gemengd beeld op, waarbij sommige weinig tot geen voordelen van ginkgo laten zien en andere wijzen op mogelijke positieve resultaten.
We begrijpen dat dit het lastig kan maken om de voor- en nadelen van ginkgo tegen elkaar af te wegen en te beslissen of het voor jou geschikt is.
Het komt erop neer dat het belangrijk is om alle beschikbare informatie in overweging te nemen bij de keuze om ginkgo wel of niet te gebruiken. Het is ook altijd het beste om met een professional uit de gezondheidszorg te praten voordat je een nieuw ingrediënt in je routine opneemt, vooral als je niet zeker bent van de mogelijke effecten.
Is Ginkgo biloba geschikt voor mij?
Ginkgo is niet geschikt voor iedereen, dus het is belangrijk om voorzichtig te zijn met het gebruik ervan. Daarom is het een goed idee om een arts te raadplegen voordat je het gaat proberen.
Ginkgo moet worden vermeden als je zwanger bent, omdat sommige onderzoeken aangeven dat het onveilig kan zijn tijdens de zwangerschap. Het zou kunnen leiden tot vroeggeboorte en extra bloedingen tijdens de bevalling.1,2,20 De veiligheid van het gebruik van Ginkgo biloba tijdens de borstvoeding is niet bevestigd en moet daarom ook worden vermeden.1,2
Als je medicijnen gebruikt, bespreek dit dan met je arts voordat je het gaat proberen. Er kunnen wisselwerkingen optreden.1,2,21-23
Geneesmiddelen waarvan bekend is dat ze een wisselwerking hebben met ginkgo zijn onder andere:
- Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's), waaronder ibuprofen2,21
- Antidepressiva2
- Bloedverdunnende medicijnen, zoals warfarine of aspirine1,2
- Epileptica12
Hoe kun je Ginkgo biloba innemen?
Ginkgo biloba is verkrijgbaar in allerlei vormen. Denk aan tabletten, capsules of tincturen Een tinctuur is een geconcentreerde vloeistof die met een druppelaar onder de tong wordt aangebracht.
Wat zijn de mogelijke bijwerkingen van Ginkgo biloba?
Zoals bij alle supplementen zijn er bijwerkingen mogelijk bij het gebruik van ginkgo.
Mogelijke bijwerkingen van Ginkgo biloba zijn:1,2
- Hoofdpijn
- Maagklachten
- Duizeligheid
- Hartkloppingen
- Verstopping
- Allergische huidreacties
- Verhoogd risico op bloedingen
Tot slot: kijk zelf wat Ginkgo biloba voor jou kan betekenen
Het onderzoek naar ginkgo en de effecten ervan zijn gemengd en er moeten meer onderzoeken worden gedaan om mogelijke voordelen te verifiëren. Voordat je ginkgo gaat proberen, moet je eerst een arts raadplegen, vooral als je medicijnen gebruikt of gezondheidsproblemen hebt. Zij kunnen je adviseren of het supplement veilig voor je is en of je er baat bij kunt hebben.
Disclaimer: het advies in dit artikel is alleen ter informatie en mag niet in de plaats komen van medische zorg. Raadpleeg je huisarts of zorgverlener voordat je supplementen, behandelingen of remedies probeert. Voedingssupplementen mogen niet worden gebruikt ter vervanging van een gevarieerde en evenwichtige voeding en een gezonde levensstijl.
- Chen, Y., Fu, C., Wu, Z., Xu, H., Liu, H., Schneider, H., & Lin, J. (2021). Ginkgo biloba. Trends in Genetics, 37(5), 488-489. https://www.cell.com/trends/genetics/abstract/S0168-9525(21)00042-1
- Nguyen T, et al. Ginkgo biloba. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK541024/
- Akaberi M, et al. Ginkgo biloba: an updated review on pharmacological, ethnobotanical, and phytochemical studies. Pharmacol Res Mod Chin Med. 2023;9:100331. https://doi.org/10.1016/j.prmcm.2023.100331
- Gupta A, et al. A comprehensive review on the molecular mechanism of Ginkgo biloba Linn. activity in various metabolic syndromes. Pharmacol Res Mod Chin Med. 2024;11:100446. https://doi.org/10.1016/j.prmcm.2024.100446
- Le Bars PL, et al. A placebo-controlled, double-blind, randomized trial of an extract of ginkgo biloba for dementia. North American EGb Study Group. JAMA. 1997;278(16):1327–32. https://doi.org/10.1001/jama.278.16.1327
- Yang G, et al. Ginkgo Biloba for Mild Cognitive Impairment and Alzheimer's Disease: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Curr Top Med Chem. 2016;16(5):520-8. https://doi.org/10.2174/1568026615666150813143520
- McCarney R, et al. Ginkgo biloba for mild to moderate dementia in a community setting: a pragmatic, randomised, parallel-group, double-blind, placebo-controlled trial. Int J Geriatr Psychiatry. 2008;23(12):1222–30. https://doi.org/10.1002/gps.2055
- Birks J, et al. Ginkgo biloba for cognitive impairment and dementia. Cochrane Database Syst Rev. 2009;(1):CD003120. https://doi.org/10.1002/14651858.CD003120.pub3
- DeKosky ST, et al. Ginkgo biloba for prevention of dementia: a randomized controlled trial. JAMA. 2008;300(19):2253–62. https://doi.org/10.1001/jama.2008.683
- Snitz BE, et al. Ginkgo biloba for preventing cognitive decline in older adults: a randomized trial. JAMA. 2009;302(24):2663–70. https://doi.org/10.1001/jama.2009.1913
- Muir AH, et al. The use of ginkgo biloba in Raynaud’s disease: a double-blind placebo-controlled trial. Vasc Med. 2002;7(4):265–7. https://doi.org/10.1191/1358863x02vm455oa
- Pittler MH, et al. Ginkgo biloba extract for the treatment of intermittent claudication: a meta-analysis of randomized trials. Am J Med. 2000;108(4):276–81. https://doi.org/10.1016/s0002-9343(99)00454-4
- Bredie SJH, et al. No significant effect of ginkgo biloba special extract EGb 761 in the treatment of primary Raynaud phenomenon: a randomized controlled trial. J Cardiovasc Pharmacol. 2012;59(3):215–21. https://doi.org/10.1097/FJC.0b013e31823c0bed
- European Medicines Agency. Ginkgo folium – herbal medicinal product [Internet]. [geciteerd op 27 mei 2024]. https://www.ema.europa.eu/en/medicines/herbal/ginkgo-folium
- Loskutova E, et al. Nutritional supplementation in the treatment of glaucoma: a systematic review. Surv Ophthalmol. 2019;64(2):195–216. https://doi.org/10.1016/j.survophthal.2018.09.005
- Evans JR. Ginkgo biloba extract for age-related macular degeneration. Cochrane Database Syst Rev. 2013;(1):CD001775. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23440785/
- Alsmadi AM, et al. The effect of Ginkgo biloba and psycho-education on stress, anxiety and fatigue among refugees. Proc Singap Healthc. 2018;27(1):26–32. https://doi.org/10.1177/2010105817716184
- Singh SK, et al. Ginkgo biloba as an alternative medicine in the treatment of anxiety in dementia and other psychiatric disorders. Curr Drug Metab. 2017;18(2):112–9. https://doi.org/10.2174/1389200217666161201112206
- Brüggemann P, et al. The influence of depression, anxiety and cognition on the treatment effects of ginkgo biloba extract egb 761® in patients with tinnitus and dementia: a mediation analysis. J Clin Med. 2021;10(14):3151. https://doi.org/10.3390/jcm10143151
- Fowles, E. R., & Fowles, S. L. (2008). Healthy eating during pregnancy: determinants and supportive strategies. Journal of Community Health Nursing, 25(3), 138-152. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/07370010802221727
- Shi, S., & Klotz, U. (2012). Drug interactions with herbal medicines. Clinical pharmacokinetics, 51, 77-104. https://link.springer.com/article/10.2165/11597910-000000000-00000
- ScienceDaily. (2010). New material mimics strength, toughness of abalone shell. https://www.sciencedaily.com/releases/2010/01/100127113749.htm
