Heeft valeriaan bijwerkingen?

14/11/20245 minuten

Valeriaan, een rustgevend kruid of bron van bijwerkingen? Misschien ken je valeriaan als natuurlijk middel om voor haar kalmerende eigenschappen en rustig om te gaan met de drukte van elke dag. Dit eeuwenoude kruid wordt door veel mensen gebruikt als supplement, maar kun je ook als thee gebruiken. Maar is het wel zo veilig als het lijkt?

In dit artikel ontdek je de voordelen en mogelijke bijwerkingen van valeriaan. Zo weet je precies wat je kunt verwachten voordat je dit kruid aan je routine toevoegt.

Wat is valeriaan?

Valeriaan (Valeriana officinalis) is een kruid dat al jaren wordt gebruikt vanwege zijn kalmerende eigenschappen.¹* De plant komt oorspronkelijk uit Europa en delen van Azië, maar wordt tegenwoordig wereldwijd geteeld. De wortel van de plant wordt vaak verwerkt in supplementen, kruidentincturen of thee en staat bekend om zijn mogelijke gunstige effecten op lichte vormen van stress en spanning.^1,2* Hoewel valeriaan door veel mensen wordt gebruikt, is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de mogelijke bijwerkingen en interacties met andere geneesmiddelen.

Waar wordt valeriaan voor gebruikt?

In supplementvorm wordt valeriaan onder andere gebruikt om de volgende effecten te ondersteunen:

Helpt de normale kwaliteit van slaap te ondersteunen*
Helpt om rustig om te gaan met de stress van een drukke levensstijl*
Ondersteunt het mentale welzijn in geval van spanning en stress*
Helpt bij het inslapen*
Ondersteunt kalmte en bij prikkelbaarheid*

_{*Gezondheidsclaims in afwachting van toelating Europese Commissie.}

Wat zijn de bijwerkingen van valeriaan?

Hoewel valeriaan over het algemeen als veilig wordt beschouwd en door de meeste mensen goed wordt verdragen,¹ zijn er enkele mogelijke bijwerkingen om rekening mee te houden. Het is daarbij belangrijk te vermelden dat er nog relatief weinig onderzoek is gedaan naar valeriaan in vergelijking met andere (kruiden)geneesmiddelen.³ Bovendien laten de beschikbare studies wisselende resultaten zien, mogelijk door variaties in de kwaliteit en concentratie van valeriaan in verschillende supplementen.⁹ Over de mogelijke langetermijneffecten van valeriaan is vooralsnog weinig bekend.³

Enkele gerapporteerde bijwerkingen van valeriaan zijn:

Maagdarmklachten⁴, zoals:

Misselijkheid
Maagpijn
Opgeblazen gevoel
Buikpijn

Mogelijke zeldzame bijwerkingen van valeriaan bij langdurig gebruik zijn:

Hoofdpijn¹
Prikkelbaarheid¹
Onrust¹

Valeriaan en geneesmiddelen: interacties

Wanneer je valeriaan samen met andere geneesmiddelen of kruidenmiddelen gebruikt, kunnen deze elkaar soms beïnvloeden. Dit wordt een interactie genoemd.⁵ Hierdoor kan een medicijn minder effectief worden of juist krachtiger werken dan normaal, wat ook tot bijwerkingen kan leiden.⁵

Valeriaan heeft vergelijkbare eigenschappen als kalmerende medicatie. Als je valeriaan samen met kalmerende medicijnen neemt, kan het rustgevende effect daardoor toenemen.

Het is belangrijk om voorzichtig te zijn bij het gelijktijdig gebruik van valeriaan en kalmerende middelen. Daarom is het belangrijk om altijd met een arts of apotheker te overleggen voordat je valeriaan combineert met andere medicijnen.

Valeriaan tijdens de zwangerschap of borstvoedingsperiode

Op dit moment is er nog onvoldoende onderzoek gedaan naar het gebruik van valeriaan tijdens de zwangerschap of borstvoedingsperiode.

Zwangerschap: Hoewel kortdurend gebruik van valeriaan tijdens de zwangerschap waarschijnlijk veilig is^6,8, wordt het afgeraden vanwege het gebrek aan uitgebreid onderzoek naar de effecten ervan tijdens de zwangerschap. Raadpleeg altijd je verloskundige of behandeld arts als je overweegt valeriaan te gebruiken tijdens de zwangerschap.
Borstvoeding: Het is niet bekend of het gebruik van valeriaan tijdens de borstvoedingsperiode in de moedermelk terecht komt.^7,8 Het gebruik van valeriaan tijdens het geven van borstvoeding wordt ontraden.^7,8

Kan valeriaan gevaarlijk zijn?

Valeriaan kan inderdaad gevaarlijk zijn in bepaalde situaties. Het belangrijkste risico is de wisselwerking met andere medicijnen. Het kan het effect van slaapmiddelen en kalmeringsmiddelen versterken, en ook problemen geven in combinatie met sommige antidepressiva. Valeriaan is daarnaast in verband gebracht met een klein aantal gevallen van klinisch zichtbare leverbeschadiging. Dit was meestal in combinatie met andere kruiden.¹⁰ Bij leveraandoeningen is het gebruik eveneens niet verstandig.

Ook als je een operatie moet ondergaan kunt je het beter niet gebruiken, omdat het effect kan hebben op de verdoving.

Alternatieven voor valeriaan

Als je op zoek bent naar een alternatief voor valeriaan zijn er verschillende andere kruiden die mogelijk vergelijkbare effecten hebben, zoals:

Hop: Staat bekend om zijn kalmerende werking en draagt bij aan een goede nachtrust*
Kamille: Helpt bij een natuurlijke en gezonde slaap*
Lavendel: Ondersteunt de ontspanning*
Citroenmelisse: Heeft een gunstige invloed op de slaapfunctie*
Passiebloem: ondersteunt de nachtrust**

_{*Gezondheidsclaims in afwachting van toelating Europese Commissie.}

Tot slot: Overleg met je gezondheidsdeskundige

Bijwerkingen van valeriaan kunnen variëren van persoon tot persoon. Als je zwanger bent, borstvoeding geeft, medicijnen gebruikt, last hebt van allergieën of onder medisch toezicht staat, raadpleeg dan altijd een arts of zorgverlener voordat je begint met het gebruik van valeriaan of een alternatief supplement. Stop het gebruik en raadpleeg een arts als er overgevoeligheidsreacties optreden. Vergeet niet dat een supplement nooit een vervanging kan zijn voor een gezonde levensstijl met een gevarieerd voedingspatroon.

Veelgestelde vragen

1. Mag ik valeriaan gebruiken in combinatie met rustgevende middelen of medicijnen zoals antidepressiva of oxazepam?

Valeriaan kan een wisselwerking hebben met kalmerende middelen of geneesmiddelen.⁵ Wanneer valeriaan samen met deze middelen wordt ingenomen, kan het kalmerende effect mogelijk worden versterkt.⁵ Overleg daarom altijd met een arts of apotheker voordat je valeriaan in combinatie met kalmerende middelen of geneesmiddelen wilt gebruiken.

2. Gaan alcohol en valeriaan samen?

Alcohol kan de kalmerende werking van valeriaan versterken.⁴ Je kunt beter geen alcohol drinken wanneer je valeriaan gebruikt.

3. Is valeriaan slecht voor de lever?

Valeriaan is in verband gebracht met een klein aantal gevallen van klinisch zichtbare leverbeschadiging. Dit was vaak in combinatie met andere kruiden.¹⁰ Gegevens uit een studie (gestart in 2000) onderzoeken de ernstige toxiciteit van geneesmiddelen, waaronder kruidengeneesmiddelen. Deze studie bevestigt de risico's van sommige Ayurvedische kruiden en toont een mogelijk verband aan tussen valeriaan en leverschade.¹¹

4. Kan valeriaan verslavend zijn?

Vanwege het beperkte onderzoek naar de werking van valeriaan is er geen duidelijk antwoord op de vraag of het verslavend kan zijn. Het is echter mogelijk dat langdurig gebruik leidt tot een vorm van afhankelijkheid. Hierdoor kun je moeite hebben om zonder valeriaan in slaap te vallen, omdat je gewend bent het regelmatig te gebruiken bij het inslapen.