Last van winderigheid? Alles over flatulentie

Wist je dat een mens gemiddeld zo’n 20 windjes per dag laat? Pas wanneer je veel meer winden laat of dat ongecontroleerd doet, wordt er van ‘winderigheid’ of ‘flatulentie’ gesproken. Naast het feit dat winderigheid voor schaamte of ongemakkelijkheid kan zorgen, kan het ook nog andere ongemakken met zich meebrengen. In dit artikel vertellen we je alles over ‘veel scheten laten’, zoals dat in de volksmond op een platte manier wordt gezegd. 

Wat is winderigheid?

Winderigheid of flatulentie zijn de medische termen voor als je meer winden moet laten dan ‘normaal’. Af en toe windjes moeten laten, is volledig normaal. Het is het gevolg van gasophoping in het spijsverteringsstelsel, een natuurlijk proces bij de afbraak van voedsel. Dat gas bestaat meestal uit een combinatie van zuurstof, stikstof, waterstof, koolstofdioxide en (af en toe) methaan. 

Gemiddeld laten we tussen de 13 en 21 windjes per dag.¹ Wanneer we (veel) meer windjes laten en dat ook gepaard gaat met fysieke en/of sociale ongemakken, kan je spreken van winderigheid. Zeker als het ook dagdagelijkse activiteiten gaat beïnvloeden.

Wat zijn de oorzaken van winderigheid?

Er zijn drie hoofdoorzaken die winderigheid in meer of mindere mate kunnen veroorzaken: 

• Het inslikken van lucht.

Tijdens het eten en drinken krijg je ook altijd een kleine hoeveelheid lucht binnen. Die combinatie van zuurstof en stikstof stapelt zich op in het spijsverteringskanaal. Die lucht verlaat het lichaam via het laten van boeren of winden. Volgende risicofactoren verhogen het risico op het binnenkrijgen van lucht in de darmen: 

• Te snel eten of drinken. 
• Het drinken van koolzuurhoudende dranken zoals frisdrank. 
• Kauwgom kauwen.
• Roken. 

• Het eten van bepaalde voedingsmiddelen. 

Sommige voedingsstoffen verhogen de kans op winderigheid na het eten. Van de macronutriënten staan vooral koolhydraten ervoor bekend dat ze winderigheid kunnen veroorzaken. Bij vetten en eiwitten is dat veel minder het geval, al kunnen sommige eiwitten wel voor een sterkere geur van de windjes zorgen. 

Vooral voedingsmiddelen waarvan het langer duurt om ze te verteren, kunnen winderigheid veroorzaken. Dat komt omdat onze voeding in onze darmen door bacteriën verder wordt afgebroken. Bij dat proces komen gassen vrij. Voedingsmiddelen die winderigheid kunnen veroorzaken, zijn onder meer: 

• Bepaalde groenten zoals broccoli, spruitjes, asperges, kool, uien, erwten…
• Bonen en peulvruchten. 
• Frisdranken.
• Bepaalde graansoorten zoals tarwe en haverzemelen. 
• Zuivelproducten.
• Zoetstoffen zoals sacharine, stevia en aspartaam. 
• Bepaalde fruitsoorten zoals appels, peren, pruimen en rozijnen.
• Bewerkte voedingsmiddelen. 
• Voeding met een hoog fructosegehalte zoals vruchtensappen. 

Welk soort voeding uiteindelijk flatulentie zal veroorzaken, is ook heel persoonsgebonden. 

•    Sommige aandoeningen. 

Winderigheid kan ook door een onderliggende aandoening veroorzaakt worden. Het gaat vooral over spijsverteringsproblemen, die zowel tijdelijk als chronisch van aard kunnen zijn: 

• Constipatie.
• Voedselintoleranties zoals lactose-intolerantie.
• Coeliakie.
• Prikkelbaredarmsyndroom. 
• Diabetes. 
• Ziekte van Crohn.  

Tot slot hebben ouderen ook vaker last van flatulentie. Winderigheid bij ouderen heeft te maken met veranderingen in het spijsverteringsstelsel, waardoor er meer gassen worden geproduceerd. Bovendien kunnen sommige ouderen, wegens een afname van de kracht in de bekkenbodem, winden minder makkelijk ophouden.²

Wat te doen tegen winderigheid? 

Om winderigheid gericht aan te pakken, is het vooral belangrijk om de oorzaak te ontdekken. Op die manier kan je bepaalde voedingsmiddelen vermijden en/of je (eet)gewoontes aanpassen. Dit zijn enkele concrete tips om winderigheid te voorkomen en/of aan te pakken: 

1. Houd een voedingsdagboek bij. Dit zal je inzicht geven in welke voedingsmiddelen winderigheid bij jou veroorzaken. 
2. Pas je dieet aan. Op basis van de bevindingen uit je voedingsdagboek kan je jouw voedingspatroon aanpassen. Een quick win kan zijn om moeilijk verteerbare koolhydraten (denk aan producten met veel vezels of bewerkte voedingsmiddelen) alvast zoveel mogelijk te vermijden.  
3. Probeer minder lucht in te slikken. Dit kan onder meer door langzaam te eten en goed te kauwen op je voeding, door kauwgom te vermijden, niet te roken en niet te drinken met een rietje. 
4. Drink voldoende water. Ervoor zorgen dat je gehydrateerd blijft, door voldoende te drinken, kan constipatie verhelpen, waardoor je ook minder last van winderigheid kan hebben. Hoeveel je precies moet drinken, is afhankelijk van externe factoren en je lichaamsgewicht, maar over het algemeen moet je rond de 7 of 8 glazen extra vocht per dag binnenkrijgen. 
5. Eet vaker en in kleinere porties. Door kleinere hoeveelheden te eten en ze te spreiden over vijf of zes maaltijden per dag, belast je het spijsverteringsstelsel minder, waardoor je minder kans hebt op winderigheid. 
6. Beweeg voldoende. Voldoende bewegen kan de spijsvertering stimuleren, wat positief kan zijn tegen flatulentie. 
7. Let op je houding. Rechtop zitten kan je lichaam helpen om overmatige gasvorming makkelijker af te voeren. 
8. Houd het simpel. Als je veel verschillende voedingsmiddelen combineert, is de kans groot dat je voeding moeilijker verteerd zal worden. Houd het dus simpel en combineer niet al te veel verschillende soorten voeding.
9. Overweeg het gebruik van kruiden en supplementen. Ook sommige supplementen of kruiden kunnen mogelijk ondersteuning bieden:

• Actieve kool draagt bij tot de vermindering van excessieve flatulentie na het eten en tot de vermindering van gasophoping in de darmen. 
• Rozemarijn helpt de spijsvertering en ondersteunt bij winderigheid.* 
• Tijm en pepermunt kunnen bijdragen tot het spijsverteringscomfort door het verminderen van winderigheid.* 
• Venkel, anijs en karwij zijn kruiden die kunnen ondersteunen bij het verwijderen van overmatige gasophoping.* Je kan bijvoorbeeld venkelthee drinken na het eten of deze drie kruiden combineren in thee met venkel, anijs en karwij. Ook gedroogd fruit en artisjok kunnen ondersteuning bieden bij flatulentie.*

Tot slot: wanneer naar de dokter? 

Af en toe windjes laten is dus volledig normaal en hoort nu eenmaal bij het verteren van voeding. We spreken pas van winderigheid of flatulentie wanneer je overmatig veel winden laat en het ook ongemakken met zich meebrengt. Als je winderigheid zonder verklaarbare reden veroorzaakt wordt of wanneer het gepaard gaat met symptomen als een gezwollen buik, buikpijn, misselijkheid, diarree, constipatie of bloed in de ontlasting, doe je er goed aan om contact op te nemen met je huisarts. 

*Gezondheidsclaims in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie.