Zwarte thee: de theesoort die snel de wereld veroverde

Thee heeft een lange, rijke geschiedenis over de hele wereld. De vroegst bekende vermelding van thee dateert van duizenden jaren geleden, in de provincie Zhejiang in China. Echter was dit waarschijnlijk een groene theesoort, heel anders dan het drankje dat wij nu kennen als zwarte thee. Zwarte thee werd ongeveer 400 jaar geleden ontdekt, maar het is snel uitgegroeid tot de tweede meest geconsumeerde theesoort ter wereld. In dit artikel vertellen we je alles over zwarte thee.

Hoe wordt zwarte thee gemaakt?

De Camellia sinensis-plant is een plant die redelijk goed tegen koude temperaturen kan. Daarom zouden sommige variëteiten in de meeste tuinen kunnen groeien, maar om miljarden tonnen zwarte thee te produceren, heb je een subtropisch klimaat en veel land nodig. Zwarte thee wordt in veel landen over de hele wereld verbouwd, maar de uitgestrekte theeplantages van Sri Lanka, Kenia en India produceren het grootste deel van de wereldwijde behoefte aan zwarte thee.

Een theeplantage is vaak verspreid over vele heuvels op landelijke, bergachtige locaties met veranderlijke, natte weersomstandigheden. De enorme velden van de plantage, die duizenden theeplanten bevatten, worden geoogst door een groot aantal arbeiders die van rij tot rij gaan en met de hand of met machines de bovenste 3-5 theeblaadjes van elke stengel plukken. Na de oogst gaan de bladeren naar het hoofdgebouw van de fabriek om te worden verwerkt. Gewoonlijk ligt de fabriek op een hoge heuveltop om de luchtstroom, die nodig is voor de verwerking van de bladeren, optimaal te benutten. 

In de theefabriek doorlopen de theebladeren zes verwerkingsstadia, te beginnen met het verdorren, rollen en drogen, waarbij de bladeren tot 80% van hun watergehalte verliezen, en eindigend met het schoonmaken, sorteren en selecteren van de gedroogde bladeren. Zwarte thee doorloopt een vrij uniek tussenstadium, genaamd oxidatie, waarbij de kleur donkerder wordt voordat het laatste droogstadium plaatsvindt. 

Tijdens het oxidatieproces worden de gedeeltelijk gedroogde en gerolde theeblaadjes meestal op de grote stenen vloeren van de fabriek gelegd, waar ze tot 5 uur blijven liggen, afhankelijk van de zwarte thee die wordt geproduceerd. Hierdoor vindt een enzymreactie plaats in de blaadjes, die donkerder worden, net als de schil van een banaan. Zo ontwikkelen ze meer cafeïne en tannine, waardoor ze een sterkere smaak krijgen wanneer ze later in water worden gegoten.

Welke soorten zwarte thee zijn er? 

Hoewel er enkele variaties zijn in de manier waarop zwarte thee wordt geproduceerd, is het belangrijkste verschil tussen zwarte theeën de locatie waar ze worden verbouwd en de gebruikte plantensoort. Assam en Darjeeling zijn twee van de bekendste zwarte theesoorten, beide uit India. Darjeeling is uniek omdat het vaak wordt geleverd in "flushes" - wat de oogst aangeeft waarvan de bladeren afkomstig zijn. First flush betekent de allereerste oogst van het seizoen, wat betekent dat de bladeren in theorie zeer unieke smaakprofielen bevatten. Dat is meteen ook de reden waarom deze thee vaak een hogere prijs heeft. 

Zwarte thee wordt ook gebruikt om thee te mengen. De populairste gemengde zwarte theeën zijn ontbijtmelanges of gerookte melanges. Ontbijtmelanges zijn vaak een mengsel van maximaal drie verschillende zwarte theesoorten, uitgebalanceerd om de perfecte thee voor bij de ochtendroutine te creëren. Deze ontbijtmelanges bevatten vaak ten minste één sterkere, moutiger zwarte thee zoals een Assam of een melange op Afrikaanse basis - bijvoorbeeld Keniaans of Rwandees. Ze zijn gemixt met een lichtere melange zoals Ceylon (Sri Lanka) of misschien Yunnan (China). Elk melangehuis of restaurant maakt ze net iets anders, naar eigen smaak. 

Gerookte zwarte theemelanges bevatten meestal ten minste één gerookte thee, zoals Lapsang Souchong. Traditioneel werden gerookte theebladeren gemaakt door vuur te stoken naast de drogende theebladeren, zodat ze het aroma van de rook absorberen. Tegenwoordig wordt dit vaker gedaan met behulp van meer geavanceerde technologie. Het is gebruikelijk dat deze melanges zoiets als "Russische Karavaan" worden genoemd, als een knipoog naar het vervoer van theebladeren uit China over de zijderoute, in karavanen van dieren en handelaren. 

Een andere heel populaire zwarte thee is Earl Grey. Dit is meestal een iets lichtere zwarte thee, zoals bijvoorbeeld een Ceylon, die is geparfumeerd met de oliën van de bergamotplant. Bergamot is eigenlijk een citrusplant, maar zijn smaak en aroma in Earl Grey is meer bloemig dan geurig. Earl Grey wordt traditioneel gedronken zonder melk en met een schijfje citroen, hoewel het steeds gebruikelijker wordt om Earl Grey ook met melk te drinken. 

Hoe zwarte thee bereiden?

Zwarte thee is de meest stevige theesoort en vereist dus kokend water en een langere trektijd dan andere theesoorten. Hij wordt ook meestal met melk gedronken, hoewel dat niet noodzakelijk is. Als je hele bladeren gebruikt, wordt een trektijd van 3-4 minuten aanbevolen, vooral als je er melk bij drinkt. Als je een gerookte thee of een Earl Grey zonder melk drinkt, is het raadzaam maximaal 2 minuten te laten trekken om te voorkomen dat de tannine in de thee te bitter wordt. 

Het wordt aanbevolen deze zetinstructies aan te passen voor thee zonder hele bladeren of losse thee. Hoewel het een veel voorkomende misvatting is, is het niet altijd zo eenvoudig om vast te stellen of de thee wel of niet van hele bladeren is. Soms kun je theezakjes met hele bladeren krijgen, maar ook losse thee zonder hele bladeren! Dit heeft te maken met het theesysteem, dat de kwaliteit van de bladeren aanduidt op basis van de grootte. Als de bladeren bij het zetten vrij groot zijn, kan je er zeker van zijn dat je thee van hele bladeren hebt. Als er kleine deeltjes zijn, met bruine stengels, heb je waarschijnlijk de laagste kwaliteit bladeren, ook wel bekend als "stof". Dit wordt meestal gebruikt voor theezakjes van lagere kwaliteit omdat de kleinere deeltjes een groter oppervlak hebben en zorgen voor een snelle zettijd. 

Waar is zwarte thee goed voor? 

Toen thee duizenden jaren geleden in China voor het eerst werd ontdekt, werd ervan uitgegaan dat het veel voordelen voor de gezondheid had en tot op de dag van vandaag is het een belangrijk ingrediënt voor kruidengeneeskunde. Recent wetenschappelijk onderzoek heeft bevestigd dat thee antioxidanten, cafeïne, polyfenolen en mineralen zoals magnesium, zink en kalium bevat. Onderzoek heeft de positieve effecten van de antioxidanten in thee bevestigd en het effect van polyfenolen op het lichaam onderzocht, vooral wanneer ze samen met cafeïne worden opgenomen.

1. Zwarte thee bevat cafeïne, en hoewel de consumptie van grote hoeveelheden cafeïne wordt afgeraden, kan het in kleinere hoeveelheden helpen bij het energieniveau en de cognitieve functie. 
2. Thee bevat antioxidanten die bijdragen tot de bescherming van cellen tegen oxidatieve schade. 
3. Thee kan je helpen gehydrateerd te blijven, wat zowel de mentale als fysieke functies kan stimuleren. 
4. Thee is een goede bron van fluoride. Fluoride helpt de tanden sterk te houden. Houd er wel rekening mee dat het drinken van een grote hoeveelheid zwarte thee vlekken op je tanden kan veroorzaken.
5. Thee bevat mineralen zoals magnesium, zink en kalium.
6. Polyfenolen in thee zorgen voor een tragere absorptie van cafeïne, waardoor de effecten van cafeïne langduriger zijn.

Hoeveel cafeïne zit er in zwarte thee?

Zwarte thee bevat ongeveer 50 mg cafeïne per kopje, wat aanzienlijk minder is dan koffie, maar nog steeds een van de theesoorten met een hoger cafeïnegehalte. Zoals hierboven staat vermeld, hoe langer de oxidatiefase, hoe meer cafeïne zich in het blad ontwikkelt. Dus hoe lichter de thee van kleur en smaak is, hoe minder cafeïne hij bevat.

Als richtlijn wordt aanbevolen dat een volwassene niet meer dan 400 mg cafeïne per dag drinkt. Je kan dus gerust genieten van 6-7 kopjes zwarte thee per dag. Tenzij je erg gevoelig bent voor cafeïne kan je op elk moment van de dag van een zwarte thee genieten, zelfs 's avonds. 

Gemiddeld cafeïnegehalte in dranken (in mg per kopje van +- 250 ml):

• Koffie: 150mg
• Matcha: 75mg
• Zwarte thee: 50mg
• Oolong thee: 40mg
• Groene thee: 25mg
• Witte thee: 13mg